[Seventh Records, 2022]
Intro: Dimitris Kaltsas
It is common knowledge that by the start of the 80s almost all prog bands that flourished in the 70s had a hard time and either disbanded or failed to adapt to the rapid changes and ended up adding a few mediocre records to their discography, at best. One great exception to this rule was Magma. Although their productivity declined significantly, their substantial comeback with 2004’s masterpiece K.A is something impossible to forget, at least for avant-prog fans. After all, we are talking about a band with a debut in the 60s that managed to be influential 40 and 50 years later in the sound they essentially invented. Ëmëhntëhtt-Ré (2009), Félicité Thösz (2012), Šlaǧ Tanƶ (2015) and Zëss – Le Jour Du Néant (2019) are unrepeatable achievements of a band that remains relevant and creative even today.
[bandcamp width=100% height=120 album=1054268302 size=large bgcol=ffffff linkcol=0687f5 tracklist=false artwork=small]
A triumph of evolution
The mythical universe of Magma was actually a personal vision of Christian Vander in the late 60s. The main foundations was spirituality, dedication and discipline in setting, aesthetics, lyrical and musical concept, thus maintaining a timeless sense of mystery and grandeur despite line-up changes. A s result, it was impossible to categorize Magma, giving the band itself the right to be identify its music as Zeuhl (a genre that would only include bands influenced by Magma). The culmination of their innovation and inimitable personality was the creation of their own language, the band’s absolute trade mark. If we had to give a characteristic of their music, it might be the acrobatics between modern classical, the meditative quality of John Coltrane’s music (special mention to his legendary pianist, McCoy Tyner) as well as the spirituality of soul music. All this was enriched with imposing choral parts that refer to the works of Carl Orff. Their epic compositions mainly work with ups and downs in dynamics, lyricism, improvisational development and climax, a tradition that is also observed in this year’s Kãrtëhl.
When the wonderful Zëss: Le jour du néant was released two years ago, many people thought that it would be their last album. Fortunately, they were proven wrong and the return of Magma is more than emphatic with a more optimistic atmosphere and a bright side as manifested in Kãrtëhl. Stylistically it lies somewhere between Attahk and Merci, and thus the element of black music (mainly soul, jazz, gospel) dominates, but this time funk rhythms give way to freer structures thanks to Vander’s playing who appears in excellent form. Nevertheless, there is no lack of “ominous” moments – their trademark – either as complete compositions such as Do Rïn Ïlïuss, Walomëhndëm Warreï and Wïï Mëlëhn Tü (perhaps the highlights of the album), or as parts of other compositions. As always, the choral parts complement the main piano themes with harmonic phrases, giving a pompousness and at times redemptive expressions that determine the evolution of each composition. The electric guitar occupies a more subtle role, while Jimmy Top’s basslines strongly recall the wonderful legacy left by his father and predecessor, Jannick, one of the founding members of Magma. The flawless production showcases the unwavering homogeneity, that we’ve become accustomed to throughout their discography. On the final track, Dëhndë, Vander once again reverently displays his soul sensibilities as he once did with Otis’ unforgettable heartiness. There is even a demo version of the track from 1978 as well as a version of Hakëhn Deïs as bonus tracks.
Through Kãrtëhl, Magma recapitulates the various aspects of their long and adventurous history with maturity and respect satisfying old and new fans. Being active on and off stage, they seem refreshed and determined to keep their legend alive with a source of inspiration and creativity. The connecting links with the glorious past are present and unbreakable, they are present today with excellent releases. Faithful to his original vision, Christian Vander always makes sure he is surrounded by musicians who adapt their talent to his requirements and peculiarities with dedication. This is their best work since Ëmëhntëhtt-Ré.
8.5 / 10
Giannis Zavradinos
2nd opinion
No one would complain if Kãrtëhl was a typical zeuhl album, but once again Magma surprise us. And let’s be honest, that’s no surprise anymore. As unimaginable as this is for a band with a 53-year history, Christian Vander’s creative vehicle is once again renewed even creatively, as three of Kãrtëhl‘s six original tracks were not written by the band leader. This time the main direction leans towards towards soul jazz, maintaining however the strict zeuhl character. In other words, Kãrtëhl is partly a return to the extroversion of Merci (1984) with the jazz sensibilities more pronounced and the typical epic element of the band remaining dominant, however paradoxical such a balance may seem. As a result, this is a record that old Magma fans will enjoy and the rest will continue to ignore, as it is perhaps the grooviest inaccessible album in years. Zeuhl delight!
7.5 / 10
Dimitris Kaltsas
[Seventh Records, 2022]
Εισαγωγή: Δημήτρης Καλτσάς
Είναι κοινή διαπίστωση ότι με την έναρξη της δεκαετίας του ’80 σχεδόν όλες οι prog μπάντες που μεγαλούργησαν κατά τα 70s δεν είχαν ανάλογη συνέχεια και είτε διαλύθηκαν, είτε απέτυχαν να προσαρμοστούν στις ραγδαίες αλλαγές και τελικά πρόσθεσαν στη δισκογραφία μερικούς μέτριους δίσκους, στην καλύτερη περίπτωση. Μία τεράστια εξαίρεση σε αυτόν τον αμείλικτο κανόνα ήταν οι Magma. Αν και η παραγωγικότητά τους μειώθηκε σημαντικά, η ουσιαστική επιστροφή τους με το αριστουργηματικό K.A το 2004 είναι κάτι αδύνατο να ξεχαστεί, τουλάχιστον από τους λάτρεις του avant-prog. Εξάλλου, μιλάμε για μία μπάντα με ντεμπούτο στα 60s που κατάφερε να είναι επιδραστική 40 και 50 χρόνια μετά για τον ήχο που ουσιαστικά η ίδια εφηύρε. Τα Ëmëhntëhtt-Ré (2009), Félicité Thösz (2012), Šlaǧ Tanƶ (2015) και Zëss – Le Jour Du Néant (2019) αποτελούν ανεπανάληπτα επιτεύγματα από μία μπάντα που παραμένει επίκαιρη και δημιουργική ακόμα και σήμερα.
[bandcamp width=100% height=120 album=1054268302 size=large bgcol=ffffff linkcol=0687f5 tracklist=false artwork=small]
Ένας θρίαμβος της εξέλιξης
Το μυθικό σύμπαν των Magma δημιουργήθηκε ως προσωπικό όραμα του Christian Vander στα τέλη της δεκαετίας του 60. Κύριοι πυλώνες αυτού η πνευματικότητα, η αφοσίωση και η πειθαρχία στο στήσιμο, την αισθητική, την θεματική στιχουργικά όσο και μουσικά τηρώντας έτσι μία διαχρονική αίσθηση μυστηρίου και μεγαλοπρέπειας παρόλες τις αλλαγές των μελών. Αναπόφευκτο κέρδος η αδυναμία κατηγοριοποίησης τους, δίνοντας το δικαίωμα στην ίδια την μπάντα να ταυτοποιηθεί περιγραφικά ως Ζeuhl (κατηγορία που θα συμπεριλάμβανε μόνο μπάντες που έχουν επηρεαστεί από αυτούς). Το αποκορύφωμα της καινοτομίας και της αμίμητης προσωπικότητας τους ήταν η δημιουργία δικής τους γλώσσας, καθιστώντας την το στίγμα της μπάντας. Αν αναγκαζόμασταν να δώσουμε χαρακτηριστικό γνώρισμα, αυτό θα μπορούσε να είναι η ακροβασία μεταξύ μοντέρνας κλασικής, η διαλογιστική ποιότητα της μουσικής του John Coltrane (ειδική αναφορά στον θρυλικό πιανίστα του, ΜcCoy Tyner) καθώς και στην πνευματικότητα της soul. Όλα αυτά εμπλουτισμένα με επιβλητικά χορωδιακά μέρη που παραπέμπουν σε έργα του Carl Orff. Oι επικές συνθέσεις τους κατά κύριο λόγο λειτουργούν με αυξομειώσεις στις δυναμικές, την λυρικότητα, την αυτοσχεδιαστική ανάπτυξη και την κορύφωση, παράδοση που τηρείται και στην φετινή τους δουλειά Kãrtëhl.
Όταν κυκλοφόρησε το πανέμορφο Zëss: Le jour du néant πριν δυο χρόνια, δεν ήταν λίγοι αυτοί που συμπέραναν πως θα ήταν το τελευταίο τους δώρο. Ευτυχώς διαψεύστηκαν και η επιστροφή τους κρίνεται παραπάνω από εμφατική με μια πιο αισιόδοξη ατμόσφαιρα και φωτεινή πλευρά όπως αυτή εκδηλώνεται στο Kãrtëhl. Υφολογικά κινείται μεταξύ Attahk και Merci οπότε το στοιχείο της μαύρης μουσικής (κυρίως soul, jazz, gospel) κυριαρχεί, αυτή την φορά όμως οι funk ρυθμοί δίνουν την θέση τους σε πιο ελεύθερες δομές χάρις στο παίξιμο του Vander κι εδώ εμφανίζεται σε εξαιρετική φόρμα. Παρόλα αυτά, δεν λείπουν οι «δυσοίωνες» στιγμές – σήμα κατατεθέν τους- είτε ως ολοκληρωμένες συνθέσεις όπως τα Do Rïn Ïlïuss, Walomëhndëm Warreï και Wïï Mëlëhn Tü (ίσως οι κορυφαίες στιγμές του έργου), είτε ως τμήματα άλλων συνθέσεων. Tα χορωδιακά μέρη, όπως πάντα, συμπληρώνουν τα κύρια θέματα του πιάνου με αρμονικές φράσεις δίνοντας πομπώδη στόμφο και σε σημεία λυτρωτικές εκφάνσεις που καθορίζουν την εξέλιξη της εκάστοτε σύνθεσης. Η ηλεκτρική κιθάρα κατέχει πιο διακριτικό ρόλο, ενώ οι μπασογραμμές του Jimmy Top θυμίζουν έντονα την υπέροχη κληρονομιά που άφησε ο πατέρας του και προκάτοχος, Jannick, ένα από τα ιδρυτικά μέλη των Magma. Η άψογη παραγωγή προβάλλει την ακλόνητη ομοιογένεια, κάτι στο οποίο έτσι κι αλλιώς μας έχουν συνηθίσει στο σύνολο της δισκογραφία τους. Στο τελευταίο κομμάτι Dëhndë, ο Vander εκδηλώνει για ακόμη μια φορά με ευλάβεια τις soul ευαισθησίες του όπως έκανε κάποτε με την αξέχαστη εγκαρδιότητα του Otis. Υπάρχει μάλιστα και μια demo εκδοχή του κομματιού από το 1978 καθώς και η αντίστοιχη του Hakëhn Deïs ως bonus tracks.
Οι Magma μέσα από το Kãrtëhl και τις έξι ενότητές του ξαναεπισκέπτεται περιληπτικά τις διάφορες πτυχές της πολύχρονης και περιπετειώδους ιστορίας τους με ωριμότητα και σεβασμό ικανοποιώντας παλιούς και νέους θαυμαστές. Όντας ενεργοί εντός κι εκτός σκηνής, δείχνουν ανανεωμένοι και αποφασισμένοι να διατηρήσουν τον μύθο τους ζωντανό με πηγαία έμπνευση και διάθεση για δημιουργία. Οι συνδετικοί κρίκοι με το ένδοξο παρελθόν είναι παρόντες και άρρηκτοι, δίνοντας το παρόν στο σήμερα με εξαιρετικές κυκλοφορίες. Πιστός στο αρχικό του όραμα, o Christian Vander φροντίζει πάντα να πλαισιώνεται από μουσικούς που προσαρμόζουν το ταλέντο τους στις απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες του με αφοσίωση. Η καλύτερη δουλειά τους από το Ëmëhntëhtt-Ré μέχρι σήμερα.
8.5 / 10
Γιάννης Ζαβραδινός
2η γνώμη
No one would complain if Kãrtëhl was a typical zeuhl album, but once again Magma surprise us. And let’s be honest, that’s no surprise anymore. As unimaginable as this is for a band with a 53-year history, Christian Vander’s creative vehicle is once again renewed even creatively, as three of Kãrtëhl‘s six original tracks were not written by the band leader. This time the main direction leans towards towards soul jazz, maintaining however the strict zeuhl character. In other words, Kãrtëhl is partly a return to the extroversion of Merci (1984) with the jazz sensibilities more pronounced and the typical epic element of the band remaining dominant, however paradoxical such a balance may seem. As a result, this is a record that old Magma fans will enjoy and the rest will continue to ignore, as it is perhaps the grooviest inaccessible album in years. Zeuhl delight!
7.5 / 10
Δημήτρης Καλτσάς
