The conversation with Arild Hammerø was something we wanted to happen for quite some time. His artistic achievements with Atlanter and Tenderton were the main reasons, but the ideal occasion was the talented singer / guitarist’s second solo album, Lerret, which literally amazed us (our reviews here). Talking to a musician of our generation, we realized once again how crucial the DIY movement is in creating great, uncompromising music. Many of the most important musicians of our time do not have a contract with a big record company, they live in small towns, they have an everyday job, and some of them may even record in caves…
Questions: Nikos Filippaios, Dimitris Kaltsas
Hello Arild, congratulations on Lerret, it’s an amazing album! How long had you been working on those songs? Are you totally satisfied with the outcome? Would you change anything if you could?
Thank you very much! All things considered, I am very satisfied with this album. There is always a million things I would like to do better or differently when i listen back to it, but I have so many songs in me still, so I feel like every album is just a step in the Big Process of creating music. Maybe once I will experience that songwriting, playing, singing, all the financial aspects, logistics, and cooperation with other musicians will be perfect for an album, but as long as a few of those things happen favorably at the same time, I must consider an album a success. My new favorite phrase is “next please!”.
The central figure of your painting on the album cover is a bird, your personal record company though which the album was released is called Little Birdie and your Youtube channel is named birdyvision. What is it with you and birds?
It’s an intuitive thing. Every time I am drawing, a crow or a magpie or a raven is often the outcome. I don’t know why, I just draw in the same way I did when I was 10 years old. I love birds and all animals really. Their body language and behavior is ever fascinating.
There is a big magpie nest in a tree outside the house where I live. The noise can be very aggravating, but it becomes a part of your world, and it’s interesting to observe their behavior.
In your solo career you sing in Norwegian. Why do you choose to do so? Is it easier to express yourself in your native language or does it fit better with the style of your songs?
In many ways I find it easier to express myself in the English language. Not semantically, but the emotive aspect comes through easier in English. To sing in Norwegian is an extra challenge for me. To a certain degree I find it easier to write good lyrics in Norwegian, but to sing and perform in Norwegian can become a dogmatic experience, since I believe there are different expectations from Norwegian than from English lyrics in my country. The backdrop for English lyrics in pop, rock, prog etc is so big, and there are so many shoulders to stand on, so it is easier just to fall into the melodic and emotional aspect of it and not feel that the lyric should fill any specific function. But in Norway, there are very few bands that sing Norwegian within these genres, very much of the Norwegian lyrics are in a singer-songwriter acoustic setting where the words are very central and are often made to be able to communicate to a “normal” audience (can I say that? ha ha), so I try to make it more Hendrix-like when I sing in Norwegian on this latest album, you know, a bit of an anti-singer approach, so that the lyrics kind of blend in more with the music instead of being up front all the time.
The lyrics of the songs on Lerret are quite mysterious and can be interpreted in different ways. Which exactly are the lyrical themes and what is your source of inspiration?
On this record most of the lyrics are set in a sort of conversation between two people. There are snippets of what might have happened that creates a backdrop for the mood of the lyric. It revolves a lot around movement, past to present, from where we were to where we are going, and then using that to spiral back and forth in a dreamy landscape. I often make some music first and then sing something intuitive around that. When I catch a few snippets of words and sentences, I start to build the lyrics from that. For everything, I believe, nature is the big inspiration. Not in the sense that I necessarily write about things in nature, but that being in nature induces the feeling of being creative.
On what criteria did you select your collaborators on the album? Morten Kvam is your bandmate in Atlanter and Tenderton, but this is your first time working with Gunnar Sæters, Einar Næss Haugseth, Dawn McCarthy and Nils Frykdahl, right? Since your music is primarily very emotional, how important is friendship in your collaborations?
Morten is always there, the first choice, we have known each other for 18 years, and we are connected as very good friends and have our own thing going musically. He has got a big musical repertoire, and me and him are very alike in the way that we aspire to different sounds and styles. And we like to jam and improvise.
I have known Einar for a while, but we have never been in a formal band setting before. He is very tasteful and creates a lot of interesting sounds that fit well with my melodic playing style. Gunnar is my newest friend in music. I was out of drummers for a pre-production for this album, and Morten recommended him. Luckily he had time to come for the session, and we found out very fast that we have a lot of things in common. We are from the same county in Norway, and he also listened a lot to Hendrix Experience in his youth, and has a keen ear for that loose and groovy playing style. All the guys in Råtorvåret play jazz and knows all the chords (as Knopfler would say), but seem to blend that well into a rock setting, since that was what they grew up with. And friendship comes out of playing together, because I have to have that communication when I play my own music, there has to be a feeling of enjoying the music, not just doing a job and playing the right lines.
Dawn and Nils live in California, and they have been in Norway on a few occasions, and we have played together. I went there last year and we did some concerts in the States. They are true artists, and really two of my favorite people to be around. I first heard Dawn on the Bonnie “Prince” Billy album The Letting Go, and she has this lovely mystery in her voice that really takes you back to some ancient landscapes. It’s so cool that she is singing in Norwegian on this record. And Nils is a bit of a legend in the prog / heavy scene with Sleepytime Gorilla Museum and Free Salamander Exhibit, really fantastic bands. His flute playing fits very well with the 60/70s kind of approach, and made the tracks sound very organic.
You named your band Råtorvåret (The Year of the Raw Peat), in remembrance of the year 1921 when the peat would not dry on the northwest coast of Norway. What is the historical significance of Råtorvåret for your country?
Actually it is a joke in my family, where we reference my granduncle who was born that year. He used to say that, and it has become a phrase. But it actually did happen that year, and I guess it was many hard years like that where peat was a central part of getting the fire going. Lots of Raw Peat Years all over I guess, he he! You know, they chopped down all the trees on the coast in Norway a few hundred years ago and sold it to Holland and other countries. So there was not much wood to burn for a few hundred years, the peat was important. If you survived being born into a damp and cold world with raw peat, you certainly could boast about that.
The album was recorded at Brageveien Studio in Oslo except for the wonderful guitar instrumental L’Ιmpèratrise which was recorded by yourself in a small cave in Hustadvika, on the northwest coast of Norway. Why did you make this exception, and why did you choose this place?
I tried for many sessions to record this piece in the studio. And even though it was nice and beautiful with the perfect sound and great microphones, I just did not manage to get it the way I wanted. I had the choice between taking one of the takes I was 90 percent satisfied with or to try one last time to record it before Øyvind started to mix the record. I guess the pressure of time was essential. So I had to borrow some mikes and give it a go in a cave where I come from. The mood was right, and I managed to capture some of the rawness that is supposed to be in that piece. But I also want to record it again, maybe with a small string ensemble, so I can have a perfect hi-fidelity recording also. That piece is always evolving.
Let’s go back in time. When did you first get into music, and when did you decide to become a professional musician?
The early nineties was a good time for young people to get into guitar playing and playing in bands. I really wanted to play in a band, so I got my first guitar at age 11. I just practiced a lot (before internet and other distractions), and formed a band very soon after that, and I started composing right after learning my first chords. I was lucky to have several friends my age who were into Zeppelin, Queen, Yes and everything related to that. When Hendrix landed in my record collection, a lot of pieces started to fit. I must also admit that Metallica and Guns ‘n’ Roses was a big part of inspiring to the guitar interest.
I started playing professionally in my early twenties, and have been doing it ever since.
Your music is far from anything we could call mainstream today. Do you do anything else professionally? If so, how difficult is it to write and play music in your daily life?
I teach at the music school, so I get to play some guitar every day there. I always work on new music, and rehearsing new pieces. There is a time before family and kids, and a parallel universe of time after, he he! So now I am in the middle of the busy day with small kids. I sometimes work on new songs on the piano while the kids are running around, and I try to get in an hour or two of playing in a small house in the garden every day. I guess I am more effective now than in my younger days.
In recent years the Norwegian rock scene is in constant blossom, especially the progressive rock field. As a Norwegian, do you have an explanation for that? Do you think there is a Norwegian scene today? Which contemporary Norwegian bands and solo artists are you favorites?
I think that Norwegian society has avoided political and financial crisis for a very long time (at least things that have changed the lives of the majority), and that has maybe been a reason as to why lots of kids have had the time to go deep into music and to practice their craft. Young people have a lot of liberty to pursue their interest and to go to the types of schools and universities they like. It is also certainly a bit easier here financially for a musician with a small audience than in many other European countries. Especially in the jazz department there are so many international players, and they build a very strong foundation in the jazz education. From those schools you can find many prog-friendly people creating complicated and interesting music. So many records of high quality are being released every year by Norwegian artists, coming out of the scenes in the different cities. Also, a few people like me are moving back to small places and work in project based bands.
One of my favorite Norwegian artists is The Musical Slave. It’s impossible to put her in a genre, but she is a free artist creating fantastic music. I have yet to see her live. Her songs are very long, more in a punk singer/songwriter setting. In the jazz/instrumental department I think Daniel Herskedal has got lots of interesting stuff going on. The new record by Ledfoot and Ronni le Tekrø also sounds very promising. I must admit that I’ve got to get updated on Norwegian prog and jazz-rock, and get back to you, he he.
I think you are equally good on acoustic and electric guitar, do you agree? Your style on the acoustic is basically folk, but you have a sound of your own on the electric guitar, with extensive use of the slide technique and a rather “whistling”, ethereal sound that sounds multicultural. How did this style come about? Are there any influences that led you to this?
Thanks! Right now, I feel that my acoustic game has gone up a few notches the last few years, so I am again back to practicing a lot of electric guitar so I can find new sounds and palettes. My slide playing is very inspired by Steve Howe, he has got a very ethereal style, and I love that. I think George Harrison was the first slide player I heard that really made an impression on me. I think the kind of eastern thing I have in my playing is mostly inspired by Zeppelin and bands like that who used some phrygian moods and stuff to spice up their music. I have listened a lot to Indian music, but I have no qualifications in that regard, except for some knowledge on how difficult it is to play! I would rather say I have a Silk Road kind of approach to the melodic, so not directly eastern, but more of someone who has eavesdropped to a lot of different cultures. Right now I am blown away by the great Derek Trucks. He blends the blues and eastern phrasing influences in his music like a master. I also love the playing style of Bombino, a player that is already a legend for many guitarists. And my biggest inspiration is of course Brian May; the tone and the melodic sense are unique.
In the press release for Lerret you mention that the tracks flow into each other, as a tribute to your favorite 60s and 70s bands. Which are these bands, and your favorite albums?
Queen, Yes, King Crimson, Genesis, Hendrix. Close to the Edge, Queen II, Selling England by the Pound, Electric Ladyland, Relayer etc. I guess this is a list that is fairly similar to many other prog and rock fans. Many of those records are not concept albums at all, they just have an organic and cohesive feeling to them that kind of creates a world where every song is connected to the others.
Norway and generally Scandinavia have a very rich and noteworthy tradition in psychedelic, folk, progressive and jazz rock, already since the late 1960s. Are you interested in this tradition, do you draw your influences from it? Do you see your music as a continuation / renewal of this tradition?
Terje Rypdal, Garbarek, Hoola Bandola Band etc. All of those things are great. I believe many artists now are inspired by the experimental musicians from the 60s and 70s. I really like a lot of those artists, but I did not listen very much to the Scandinavian ones when I grew up, so I got up to date on those artists when I got older. For this record, there are some references to the Hoola Bandola thing, loose and positive.
Your music combines vintage and modern elements and sounds quite up-to-date without following a contemporary music wave, while exuding positivity, which is probably the most retro element in your music. To what extent is your music a form of expressive redemption for yourself as a creator, and how much does it depend on the response it receives?
Thanks, I always try to create a feeling of hope or some sense of potentiality for something new to happen, in my music. If music feels good when you are listening to it, and it also leaves you feeling inspired afterwards, I think the goal is reached. It’s like food. Some foods taste good, but don’t feel good after a while, you know. But if the artist has made something with the right state of mind and for the right reasons, I think the listener can hear the traces of that in the final product. For me, making music is an intrinsic part of who I am, so no matter how many will hear it in the future, I will continue to do it. It makes me happy, and I am not comfortable if I haven’t played for a while. I really appreciate it when people come to hear me in a concert or give me feedback on records I make, that is certainly a big reward.
It is now undeniable that the last ten or more years have been marked by a multifarious crisis on an international level, a crisis that casts its shadow in the fields of economy, society, politics, culture and the psychology of all people. Its latest form is the Coronavirus pandemic. What’s your opinion on this whole situation? Does this long crisis affect your music, especially regarding its content, i.e. the ideas that your music expresses?
This is such a big theme that I cannot answer it in full here. But for me, the pandemic was not at all a surprise, there have been so many signs as you say the last ten years (and before that really) for something like this to happen, so it was more like “ok, here it is, let’s see what will happen now”… Current events never affect my music directly, and here in Norway you can still play concerts for a limited number of people. And frankly speaking, that is what I always do, ha ha, so I might not be the right person to ask about how this affected my musical career. And on top of that, I was mainly doing studio work for my album when this stuff happened, so I had very few things planned. The only thing that was cancelled was a summer tour in Norway I was planning together with Faun Fables (Nils Frykdahl and Dawn McCarthy). But they had to stay back home in California.
We can’t help but ask, when will Atlanter return with a third album? Is there any plan? Have you talked about this with Jens Carelius?
There are no plans for the time being. But everything is possible!
The debut album of Tenderton left us with the best impressions. Are you planning to reactivate this band in the future.
We were just recording this weekend, and the vibe was really good, so I hope there will be a new record out next year. It’s such a trip to play with Tenderton!
You recently played songs from Lerret live with your band. How was this experience given the difficult conditions with the pandemic? Will you play live again in the near future?
I will do solo gigs and shows with my band, hopefully a few more before Christmas and then just try to tour and have fun next year.
Thank you very much for your time Arild! All of us at Progrocks.gr wish you all the best and we wholeheartedly hope that your music will reach all the audience it deserves.
Thank you!
Η συζήτηση με τον Arild Hammerø ήταν κάτι που θέλαμε να συμβεί εδώ και αρκετό καιρό. Τα καλλιτεχνικά κατορθώματά του με τους Atlanter και τους Tenderton ήταν η αρχική αιτία, αλλά η ιδανική αφορμή δόθηκε με το φετινό solo album του ταλαντούχου τραγουδιστή / κιθαρίστα, με τίτλο Lerret, που κυριολεκτικά μας κατέπληξε (οι κριτικές μας εδώ). Συνομιλώντας με έναν μουσικό της γενιάς μας, συνειδητοποιήσαμε για άλλη μία φορά πόσο καθοριστικό είναι το DIY κίνημα στη δημιουργία σπουδαίας, ασυμβίβαστης μουσικής. Αρκετοί από τους σημαντικότερους μουσικούς της εποχής μας δεν έχουν συμβόλαιο με μεγάλη εταιρεία, μένουν σε μικρές επαρχιακές πόλεις, δεν ζουν από τη μουσική τους και κάποιοι ηχογραφούν σε σπηλιές…
Ερωτήσεις: Νίκος Φιλιππαίος, Δημήτρης Καλτσάς
Γεια σου Arild και συγχαρητήρια για το Lerret, είναι ένας καταπληκτικός δίσκος! Πόσο καιρό δούλευες πάνω στα κομμάτια αυτά; Είσαι απόλυτα ικανοποιημένος από το τελικό αποτέλεσμα; Θα άλλαζες κάτι αν μπορούσες;
Ευχαριστώ πολύ! Σε τελική ανάλυση είμαι πολύ ικανοποιημένος με αυτό το άλμπουμ. Υπάρχει πάντα ένα εκατομμύριο πράγματα που θα ήθελα να κάνω καλύτερα ή διαφορετικά όταν το ακούω, αλλά έχω ακόμα πολλά τραγούδια μέσα μου, οπότε αισθάνομαι ότι κάθε άλμπουμ είναι απλώς ένα βήμα στη Μεγάλη Διαδικασία δημιουργίας μουσικής. Ίσως κάποια μέρα βιώσω ότι η σύνθεση, η απόδοση, τα φωνητικά, όλες οι οικονομικές πτυχές και η συνεργασία με άλλους μουσικούς θα είναι τέλειες σε ένα άλμπουμ, αλλά όσο μερικά από αυτά τα πράγματα είναι καλά ταυτόχρονα, οφείλω να θεωρώ ένα άλμπουμ επιτυχημένο. Η νέα αγαπημένη μου φράση είναι «το επόμενο παρακαλώ!».
Το εξώφυλλο είναι ένας δικός σου πίνακας ζωγραφικής με κεντρική φιγούρα ένα πουλί, η προσωπική σου δισκογραφική εταιρεία από την οποία κυκλοφόρησε ο δίσκος λέγεται Little Birdie και το προσωπικό σου κανάλι στο Youtube ονομάζεται birdyvision. Ποιο είναι το concept με τα πουλιά;
Είναι ένα διαισθητικό πράγμα. Κάθε φορά που ζωγραφίζω, ένα κοράκι ή μια κίσσα ή μια κουρούνα είναι συχνά το αποτέλεσμα. Δεν ξέρω γιατί, απλά ζωγραφίζω με τον ίδιο τρόπο που έκανα όταν ήμουν 10 χρόνων. Λατρεύω τα πουλιά και όλα τα ζώα. Η γλώσσα του σώματος και η συμπεριφορά τους είναι πάντα συναρπαστική.
Υπάρχει μια μεγάλη φωλιά κίσσας σε ένα δέντρο έξω από το σπίτι μου. Ο θόρυβος μπορεί να είναι πολύ έντονος, αλλά γίνεται μέρος του κόσμου μου και είναι ενδιαφέρον να παρατηρώ τη συμπεριφορά τους.
Στην προσωπική σου καριέρα τραγουδάς στα νορβηγικά. Πού βασίζεται αυτή η επιλογή; Είναι πιο εύκολο να εκφράζεσαι στη μητρική σου γλώσσα ή ταιριάζει πιο πολύ στο ύφος των τραγουδιών σου;
Για πολλούε λόγους το βρίσκω ευκολότερο να εκφραστώ στην αγγλική γλώσσα. Όχι σημασιολογικά, αλλά η συναισθηματική πτυχή βγαίνει ευκολότερα στα Αγγλικά. Το να τραγουδάω στα Νορβηγικά είναι μια επιπλέον πρόκληση για μένα. Σε κάποιο βαθμό, βρίσκω ευκολότερο να γράψω καλούς στίχους στα Νορβηγικά, αλλά το τραγούδι και η φωνητική απόδοση στα Νορβηγικά μπορεί να γίνει μια δογματική εμπειρία, καθώς πιστεύω ότι υπάρχουν διαφορετικές προσδοκίες από τους Νορβηγικούς στίχους σε σχέση με τους Αγγλικούς στη χώρα μου. Το υπόβαθρο για τους αγγλικούς στίχους σε pop, ροκ, prog κ.τ.λ. είναι τόσο μεγάλο και υπάρχουν τόσοι ώμοι για να σταθεί κανείς, οπότε είναι ευκολότερο απλώς να επενδύσει κανείς στη μελωδική και συναισθηματική πλευρά και να μην αισθάνεται ότι το στιχουργικό κομμάτι θα πρέπει να αναδειχθεί. Όμως στη Νορβηγία υπάρχουν πολύ λίγα συγκροτήματα που τραγουδούν στα Νορβηγικά σε αυτά τα μουσικά είδη, μεγάλο στα νορβηγικά τραγουδούν κυρίως ακουστικοί τραγουδοποιοί, καθώς εκεί οι λέξεις είναι πολύ σημαντικές και το κάνουν αυτό για να μπορούν να επικοινωνούν σε ένα «κανονικό». ακροατήριο (μπορώ να το πω αυτό; χαχα), οπότε προσπαθώ να το κάνω περισσότερο σαν τον Hendrix όταν τραγουδάω στα Νορβηγικά σε αυτό το τελευταίο άλμπουμ, ξέρεις, σαν μια «αντιτραγουδιστική» προσέγγιση, έτσι ώστε οι στίχοι να μπλέκονται περισσότερο με τη μουσική αντί να είναι πάντα σε πρώτο πλάνο.
Οι στίχοι των κομματιών του Lerret είναι αρκετά μυστηριώδεις και επιδέχονται διάφορες ερμηνείες. Ποια είναι ακριβώς τα στιχουργικά θέματα και ποια είναι η πηγή έμπνευσής τους;
Σε αυτό το άλμπουμ οι περισσότεροι από τους στίχους είναι σε ένα είδος συνομιλίας μεταξύ δύο ατόμων. Υπάρχουν αποσπάσματα από αυτό που θα μπορούσε να συμβεί κι αυτό δημιουργεί ένα υπόβαθρο για τη διάθεση των στίχων. Περιστρέφονται πολύ γύρω από την κίνηση, από το παρελθόν έως το παρόν, από το σημείο που βρισκόμασταν στο σημείο που πηγαίνουμε και στη συνέχεια αέναα μπροστά και πίσω ως σπιράλ σε ένα ονειρικό τοπίο. Συχνά γράφω μουσική πρώτα και μετά τραγουδάω κάτι διαισθητικό πάνω σε αυτό. Όταν πιάσω μερικά αποσπάσματα λέξεων και προτάσεων, αρχίζω να δημιουργώ στίχους από αυτά. Πιστεύω ότι η φύση είναι η μεγάλη έμπνευση για όλα. Όχι με την έννοια ότι γράφω απαραίτητα για πράγματα στη φύση, αλλά ό,τι είναι στη φύση προκαλεί το αίσθημα της δημιουργικότητας.
Με ποια κριτήρια επέλεξες τους συνεργάτες σου στο δίσκο; Ο Morten Kvam είναι συνεργάτης σου στους Atlanter και Tenderton, αλλά συνεργάζεσαι για πρώτη φορά με τους Gunnar Sæters, Einar Næss Haugseth, Dawn McCarthy και Nils Frykdahl, σωστά; Δεδομένου ότι η μουσική σου είναι πρωτίστως πολύ συναισθηματική, πόσο μεγάλο ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα παίζει η φιλική σχέση στις συνεργασίες σου;
Ο Morten είναι πάντα εκεί, η πρώτη επιλογή, γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον εδώ και 18 χρόνια, είμαστε πολύ καλοί φίλοι και κάνουμε ένα κοινό, δικό μας πράγμα μουσικά. Έχει ένα μεγάλο μουσικό ρεπερτόριο και οι δυο μας έχουμε παρόμοια οπτική στον τρόπο που αντιδρούμε σε διαφορετικούς ήχους και στυλ. Και μας αρέσει να τζαμάρουμε και να αυτοσχεδιάζουμε.
Γνωρίζω τον Einar εδώ και καιρό, αλλά δεν είμαστε ποτέ μαζί σε κάποιο συγκρότημα. Έχει πολύ καλό γούστο και δημιουργεί πολλούς ενδιαφέροντες ήχους που ταιριάζουν καλά με το μελωδικό στυλ του παιξίματός μου. Ο Gunnar είναι ο νεότερος φίλος μου στη μουσική. Δεν είχα κάποιον ντράμερ για την προ-παραγωγή του άλμπουμ και ο Morten μου τον πρότεινε. Ευτυχώς είχε χρόνο να έρθει να παίξει και ανακαλύψαμε πολύ γρήγορα ότι έχουμε πολλά κοινά. Είμαστε από την ίδια κομητεία της Νορβηγίας, και επίσης άκουγε πολύ τους Hendrix Experience στα νιάτα του και έχει αδυναμία σε αυτό το χαλαρό και αυθόρμητο στυλ παιξίματος. Όλα τα παιδιά στους Råtorvåret παίζουν jazz και ξέρουν όλες τις συγχορδίες (όπως θα έλεγε ο Knopfler), αλλά φαίνεται να το συνδυάζουν καλά σε ένα rock πλαίσιο, αφού με αυτό μεγάλωσαν. Και η φιλία βγαίνει με το να παίζουμε μαζί, γιατί πρέπει να έχω αυτήν την επικοινωνία όταν παίζω τη δική μου μουσική, πρέπει να υπάρχει μια αίσθηση απόλαυσης της μουσικής, όχι μόνο να κάνω μια δουλειά και να παίζω τις σωστές γραμμές.
Οι Dawn και Nils ζουν στην Καλιφόρνια και έχουν βρεθεί στη Νορβηγία σε μερικές περιπτώσεις και έχουμε παίξει μαζί. Πήγα εκεί πέρυσι και κάναμε κάποιες συναυλίες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι αληθινοί καλλιτέχνες και πραγματικά δύο από τους αγαπημένους μου ανθρώπους να κάνω παρέα. Άκουσα για πρώτη φορά την Dawn στο άλμπουμ Bonnie “Prince” Billy The Letting Go και έχει αυτό το υπέροχο μυστήριο στη φωνή της που πραγματικά σε μεταφέρει σε κάποια αρχαία τοπία. Είναι τόσο ωραίο που τραγουδάει στα Νορβηγικά σε αυτό το δίσκο. Και ο Nils είναι θρύλος στην prog / heavy σκηνή με τους Sleepytime Gorilla Museum και τους Free Salamander Exhibit, πραγματικά φανταστικά συγκροτήματα. Το φλάουτό του ταιριάζει πολύ καλά με την προσέγγιση των δεκαετιών ’60/70 και έκανε τα κομμάτια να ακούγονται πολύ οργανικά.
Ονόμασες την μπάντα σου Råtorvåret (Χρονιά της ακατέργαστης τύρφης) σε ανάμνηση του 1921, της χρονιάς που η τύρφη δεν στέγνωνε στις ΒΔ ακτές της Νορβηγίας. Ποια είναι η ιστορική σημασία του Råtorvåret για τη χώρα σου;
Στην πραγματικότητα είναι ένα αστείο στην οικογένειά μου, όπου αναφερόμαστε στον παππού μου που γεννήθηκε εκείνη τη χρονιά. Συνήθιζε να το λέει αυτό και έχει γίνει φράση. Αλλά στην πραγματικότητα συνέβη όντως εκείνη τη χρονιά και υποθέτω ότι ήταν ένα από τα πολλά σκληρά χρόνια τότε όταν η τύρφη αποτελούσε βασικό στοιχείο για τη φωτιά. Πολλά χρόνια ακατέργαστης τύρφης υποθέτω (γέλια)! Ξέρεις, έκοψαν όλα τα δέντρα στην ακτή της Νορβηγίας πριν από μερικές εκατοντάδες χρόνια και τα πούλησαν στην Ολλανδία και σε άλλες χώρες. Έτσι, δεν υπήρχε πολύ ξύλο για να καεί και για μερικές εκατοντάδες χρόνια η τύρφη ήταν σημαντική. Εάν επέζησες γεννημένος σε έναν υγρό και κρύο κόσμο με ακατέργαστη τύρφη, σίγουρα θα μπορούσες να καυχηθείς για αυτό.
Ο δίσκος ηχογραφήθηκε στο Brageveien Studio στο Όσλο εκτός από το εξαιρετικό ορχηστρικό L’Ιmpèratrise που ηχογραφήθηκε από εσένα σε μια μικρή σπηλιά στο Hustadvika, στις ΒΔ ακτές της Νορβηγίας. Γιατί έκανες αυτή την εξαίρεση και γιατί επέλεξες ένα τέτοιο μέρος;
Προσπάθησα πολλές φορές να ηχογραφήσω αυτό το κομμάτι στο στούντιο. Και παρόλο που ήταν ωραίο και όμορφο με τον τέλειο ήχο και τα υπέροχα μικρόφωνα, απλά δεν κατάφερα να το καταφέρω όπως ήθελα. Είχα την επιλογή να πάρω μια από τις ηχογραφήσεις που με ικανοποίησαν κατά 90% ή να δοκιμάσω για τελευταία φορά να το ηχογραφήσω πριν ο Øyvind άρχιζε να μιξάρει το δίσκο. Υποθέτω ότι η πίεση του χρόνου ήταν απαραίτητη. Οπότε έπρεπε να δανειστώ μερικά μικρόφωνα και να το δοκιμάσω σε μια σπηλιά από τον τόπο καταγωγής μου. Η διάθεση ήταν η σωστή και κατάφερα να καταγράψω κάποια από την ωμότητα που ήθελα να υπάρχει σε αυτό το κομμάτι. Αλλά θέλω και να το ηχογραφήσω ξανά, ίσως με ένα μικρό σύνολο εγχόρδων, έτσι ώστε να μπορώ να έχω και μια τέλεια ηχογράφηση υψηλής πιστότητας. Αυτό το κομμάτι εξελίσσεται συνέχεια.
Ας γυρίσουμε πίσω στο χρόνο. Πότε ασχολήθηκες για πρώτη φορά με τη μουσική και πότε αποφάσισες να γίνεις επαγγελματίας μουσικός;
Οι αρχές της δεκαετίας του ’90 ήταν μια καλή στιγμή για τους νέους να μάθουν κιθάρα και να παίζουν σε μπάντες. Ήθελα πολύ να παίξω σε μια μπάντα, οπότε πήρα την πρώτη μου κιθάρα στην ηλικία των 11 ετών. Απλά εξασκούμουν πολύ (πριν υπάρξει το διαδίκτυο και άλλοι περισπασμοί) και δημιούργησα μια μπάντα πολύ σύντομα μετά από αυτό και άρχισα να συνθέτω αμέσως αφότου έμαθα τις πρώτης μου συγχορδίες. Ήμουν τυχερός να έχω πολλούς φίλους στην ηλικία μου που άκουγαν Zeppelin, Queen, Yes και όλα όσα σχετίζονται με αυτά. Όταν ο Hendrix προσγειώθηκε στη συλλογή δίσκων μου, πολλά κομμάτια άρχισαν να κολλάνε. Πρέπει επίσης να παραδεχτώ ότι οι Metallica και οι Guns ‘n’ Roses ήταν ένα μεγάλο μέρος έμπνευσης για το ενδιαφέρον μου στην κιθάρα.
Άρχισα να παίζω επαγγελματικά λίγο μετά τα 20 μου και ρο κάνω μέχρι σήμερα.
Η μουσική σου απέχει πολύ από οτιδήποτε θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε mainstream στη σύγχρονη εποχή. Κάνεις και κάτι άλλο επαγγελματικά; Αν ναι, πόσο δύσκολο είναι να ασχολείσαι με τη μουσική στην καθημερινή σου ζωή;
Διδάσκω σε μουσικό σχολείο, οπότε παίζω κιθάρα κάθε μέρα εκεί. Δουλεύω πάντα σε νέα μουσική και προβάρω νέα κομμάτια. Υπάρχει μια στιγμή πριν από την οικογένεια και τα παιδιά και ένα παράλληλο σύμπαν του χρόνου μετά (γέλια)! Τώρα είμαι στη μέση της πολυάσχολης ημέρας με μικρά παιδιά. Μερικές φορές δουλεύω σε νέα τραγούδια στο πιάνο, ενώ τα παιδιά τρέχουν τριγύρω και προσπαθώ να το έχω έτοιμο σε μια ή δύο ώρες παίζοντας κάθε μέρα σε ένα μικρό σπίτι στον κήπο. Υποθέτω ότι είμαι πιο αποτελεσματικός τώρα απ’ ό,τι όταν ήμουν νεότερος.
Τα τελευταία χρόνια η νορβηγική rock σκηνή βρίσκεται σε διαρκή άνθιση, ειδικά στον progressive rock χώρο. Ως Νορβηγός, έχεις κάποια εξήγηση για αυτό; Πιστεύεις ότι υπάρχει μια ενιαία νορβηγική σκηνή σήμερα; Ποιες σύγχρονες νορβηγικές μπάντες και ποιους solo καλλιτέχνες ξεχωρίζεις;
Νομίζω ότι η νορβηγική κοινωνία έχει αποφύγει την πολιτική και οικονομική κρίση για πολύ καιρό (τουλάχιστον όσον αφορά πράγματα που έχουν αλλάξει τη ζωή των περισσότερων ανθρώπων) και αυτός ίσως ήταν ένας λόγος για τον οποίο πολλά παιδιά είχαν το χρόνο να ασχοληθούν με τη μουσική σε βάθος και να εξασκήσουν την τέχνη τους. Οι νέοι έχουν μεγάλη ελευθερία να επιδιώξουν τα ενδιαφέροντά τους και να πάνε στα είδη σχολείων και πανεπιστημίων που τους αρέσουν. Είναι επίσης σίγουρα λίγο πιο εύκολο εδώ οικονομικά για έναν μουσικό με μικρό κοινό απ’ ό,τι σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ειδικά στον τομέα της jazz υπάρχουν τόσοι πολλοί μουσικοί παίκτες διεθνούς φήμης οι οποίοι χτίζουν πολύ ισχυρά θεμέλια στην jazz εκπαίδευση. Σε αυτά τα σχολεία μπορεί να βρει κανείς πολλούς καλλιτέχνες φιλικούς στο prog που δημιουργούν πολύπλοκη και ενδιαφέρουσα μουσική. Κυκλοφορούν πάρα πολλοί δίσκοι υψηλής ποιότητας κάθε χρόνο από Νορβηγούς καλλιτέχνες, που βγαίνουν από τις σκηνές στις διάφορες πόλεις. Επίσης, μερικοί άνθρωποι σαν κι εμένα επιστρέφουν σε μικρές πόλεις και συμμετέχουν σε συγκροτήματα που βασίζονται σε projects.
Ένας από τους αγαπημένους μου Νορβηγούς καλλιτέχνες είναι η The Musical Slave. Είναι αδύνατο να την κατατάξεις σε ένα είδος, αλλά είναι μια ελεύθερη καλλιτέχνιδα που δημιουργεί φανταστική μουσική. Πρέπει οπωσδήποτε να δω live. Τα τραγούδια της είναι πολύ μεγάλα, περισσότερο σε punk singer-songwriter στυλ. Στον jazz / instrumental χώρο πιστεύω ότι ο Daniel Herskedal κάνει πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Ο νέος δίσκος των Ledfoot με τον Ronni le Tekrø ακούγεται επίσης πολύ υποσχόμενος. Πρέπει να παραδεχτώ ότι πρέπει να ενημερωθώ για το νορβηγικό prog και το jazz-rock και μετά να τα ξαναπούμε (γέλια).
Νομίζω ότι είσαι εξίσου καλός στην ακουστική και την ηλεκτρική κιθάρα, συμφωνείς; Το στυλ σου στην ακουστική είναι κατά βάση folk, αλλά στην ηλεκτρική έχεις έναν εντελώς δικό σου ήχο, με εκτεταμένη χρήση της slide τεχνικής και έναν αρκετά «σφυριχτό», αιθέριο ήχο που ακούγεται πολυπολιτισμικός. Πώς προέκυψε αυτό το στυλ; Υπάρχει κάποια/ες επιρροή/ές που σε οδήγησε/αν σε αυτό;
Ευχαριστώ! Αυτήν τη στιγμή αισθάνομαι ότι το παίξιμό μου στην ακουστική έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, οπότε επέστρεψα πάλι στην έντονη εξάσκηση στην ηλεκτρική κιθάρα για να βρω νέους ήχους και παλέτες. Το slide μου είναι πολύ εμπνευσμένο από τον Steve Howe, έχει πολύ αιθέριο στυλ και μου αρέσει αυτό. Νομίζω ότι ο George Harrison ήταν ο πρώτος slide παίκτης που άκουσα που πραγματικά μου έκανε εντύπωση. Νομίζω ότι αυτό το ανατολίτικο πράγμα που έχω στο παίξιμό μου είναι κυρίως εμπνευσμένο από τους Zeppelin και συγκροτήματα όπως εκείνα που χρησιμοποίησαν phrygian διαθέσεις για να κάνουν πιο «πιπεράτη» τη μουσική τους. Έχω ακούσει πολλή ινδική μουσική, αλλά δεν έχω κανένα σχετικό προσόν, εκτός από κάποιες γνώσεις για το πόσο δύσκολο είναι να παίζεις! Θα μπορούσα να πω ότι έχω μια προσέγγιση «δρόμου του μεταξιού» στη μελωδία, οπότε η μουσική δεν είναι άμεσα ανατολική, αλλά περισσότερο από κάποιον που έχει ρίξει ματιές σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς. Αυτή την περίοδο με έχει καταπλήξει ο σπουδαίος Derek Trucks, που συνδυάζει τις blues και τις ανατολίτικες επιρροές στη μουσική του σαν αυθεντία. Μου αρέσει επίσης το στιλ παιξίματος του Bombino, ενός μουσικού που είναι ήδη ένας θρύλος για πολλούς κιθαρίστες. Και η μεγαλύτερη έμπνευσή μου είναι φυσικά ο Brian May, του οποίου ο τόνος και η μελωδική αίσθηση είναι μοναδικά.
Στο δελτίο τύπου του Lerret αναφέρεις ότι ο δίσκος ρέει σαν tribute στις αγαπημένες σου 60s και 70s μπάντες. Ποιες είναι αυτές οι μπάντες και ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου δίσκοι;
Μπάντες: Queen, Yes, King Crimson, Genesis, Hendrix. Δίσκοι: Close to the Edge, Queen II, Selling England by the Pound, Electric Ladyland, Relayer κ.τ.λ. Υποθέτω ότι αυτή η λίστα είναι αρκετά παρόμοια με με την αντίστοιχη πολλών άλλων prog και rock οπαδών. Πολλοί από αυτούς τους δίσκους δεν είναι concept albums, έχουν απλώς ένα οργανικό και συνεκτικό συναίσθημα που δημιουργεί έναν κόσμο στον οποίο κάθε τραγούδι συνδέεται με τα άλλα.
Η Νορβηγία και γενικά η Σκανδιναβία έχει μία πλούσια και αξιοσημείωτη παράδοση στην ψυχεδέλεια, τη folk, το progressive και το jazz–rock από τα τέλη των 60s. Σε ενδιαφέρει αυτή η παράδοση, αντλείς επιρροές από αυτή; Βλέπεις τη μουσική σου ως μία συνέχεια / ανανέωση αυτής της παράδοσης;
Ο Terje Rypdal, ο Garbarek, οι Hoola Bandola Band κ.τ.λ. Όλα αυτά είναι σπουδαία. Πιστεύω ότι πολλοί καλλιτέχνες σήμερα εμπνέονται από τους πειραματικούς μουσικούς των 60s και 70s. Μου αρέσουν πολύ αυτοί οι καλλιτέχνες, αλλά δεν άκουγα πολύ τους Σκανδιναβούς όταν ήμουν μικρός. Άκουσα αυτούς τους καλλιτέχνες όταν μεγάλωσα. Στον δίσκο μου υπάρχουν αναφορές στους Hoola Bandola, χαλαρές και θετικές.
Η μουσική σου συνδυάζει vintage και σύγχρονα στοιχεία και ακούγεται αρκετά επίκαιρη χωρίς όμως να ακολουθεί κάποιο σύγχρονο μουσικό ρεύμα, ενώ αποπνέει μία διάχυτη θετικότητα που είναι ίσως ό,τι λιγότερο επίκαιρο στη μουσική σου. Σε ποιο βαθμό είναι η μουσική σου μια μορφή εκφραστικής λύτρωσης για σένα τον ίδιο ως δημιουργό και πόσο εξαρτάται αυτό και από την ανταπόκριση που θα λάβει;
Ευχαριστώ, προσπαθώ πάντα να δημιουργώ ένα αίσθημα ελπίδας ή κάποια αίσθηση δυνητικότητας για κάτι νέο να συμβεί στη μουσική μου. Εάν η μουσική προκαλεί καλή αίσθηση όταν την ακούτε και σας αφήνει επίσης να αισθάνεστε εμπνευσμένοι μετά, νομίζω ότι ο στόχος έχει επιτευχθεί. Είναι σαν το φαγητό. Μερικά τρόφιμα έχουν καλή γεύση, αλλά δεν αισθανόμαστε καλά μετά από λίγο. Αλλά αν ο καλλιτέχνης έχει κάνει κάτι με τη σωστή πνευματική κατάσταση και για τους σωστούς λόγους, νομίζω ότι ο ακροατής θα ακούσει τα ίχνη αυτού στο δίσκο. Για μένα, η δημιουργία μουσικής είναι αναπόσπαστο κομμάτι του ποιος είμαι, οπότε ανεξάρτητα του πόσοι θα ακούσουν τη μουσική μου, θα συνεχίσω να το κάνω στο μέλλον. Με κάνει ευτυχισμένο και δεν νιώθω άνετα αν δεν έχω παίξει για ένα διάστημα. Το εκτιμώ πραγματικά όταν οι άνθρωποι έρχονται να με ακούσουν σε μια συναυλία ή να μου κάνουν σχόλια σχετικά με τους δίσκους που κάνω, που σίγουρα είναι μια μεγάλη ανταμοιβή.
Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο ότι τα τελευταία δέκα ή και περισσότερα χρόνια έχουν σημαδευτεί από μία πολυποίκιλη κρίση σε διεθνές επίπεδο, μία κρίση που ρίχνει τη σκιά της στους τομείς της οικονομίας, της κοινωνίας, της πολιτικής, του πολιτισμού και της ψυχολογίας όλων των ανθρώπων. Η πιο πρόσφατη μορφή της είναι η πανδημία του κορωνοϊού. Ποια είναι η γνώμη σου για την όλη κατάσταση; Επηρεάζει αυτή η παρατεταμένη κρίση τη μουσική σου και ειδικά το περιεχόμενό της, π.χ. τις ιδέες που εκφράζει;
Αυτό είναι ένα τόσο μεγάλο θέμα που δεν μπορώ να το απαντήσω πλήρως εδώ. Για μένα, η πανδημία δεν ήταν καθόλου έκπληξη, υπήρξαν τόσα σημάδια, όπως είπες κι εσύ, τα τελευταία δέκα χρόνια (και παλιότερα νομίζω) για κάτι τέτοιο να συμβεί, έτσι για μένα ήταν περισσότερο «εντάξει, συνέβη, ας δούμε τι θα συμβεί τώρα»… Τα τρέχοντα γεγονότα δεν επηρεάζουν άμεσα τη μουσική μου και εδώ στη Νορβηγία μπορούμε ακόμα να παίξουμε ζωντανά για περιορισμένο αριθμό ατόμων. Και ειλικρινά, αυτό είναι που κάνω πάντα (γέλια) οπότε ίσως να μην είμαι το κατάλληλο άτομο για να απαντήσει στο πώς αυτό με επηρέασε. Και εκτός αυτού, κατά κύριο λόγο δούλευα στο στούντιο για το άλμπουμ μου όταν συνέβη αυτό το πράγμα, οπότε είχα προγραμματίσει πολύ λίγα πράγματα. Το μόνο πράγμα που ακυρώθηκε ήταν μια καλοκαιρινή περιοδεία στην Νορβηγία που σχεδίαζα μαζί με τους Faun Fables (Nils Frykdahl και Dawn McCarthy). Αλλά έπρεπε και οι δύο να μείνουν πίσω στην Καλιφόρνια.
Δεν μπορούμε παρά να ρωτήσουμε, πότε θα επανέλθουν οι Atlanter με ένα τρίτο album; Υπάρχει κάποιο πλάνο; Έχετε μιλήσει για αυτό με τον Jens Carelius;
Δεν υπάρχουν σχέδια προς το παρόν. Αλλά όλα είναι πιθανά!
Το δισκογραφικό ντεμπούτο των Tenderton μας είχε αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις. Σχεδιάζεις να επαναδραστηριοποιήσεις αυτό το σχήμα στο μέλλον;
Μόλις αυτό το Σαββατοκύριακο ηχογραφούσαμε και η ατμόσφαιρα ήταν πολύ καλή, οπότε ελπίζω να υπάρξει νέος δίσκος τον επόμενο χρόνο. Είναι ένα μοναδικό trip το να παίζω με τους Tenderton!
Πρόσφατα έπαιξες ζωντανά με την μπάντα σου κομμάτια του Lerret. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία δεδομένων των δύσκολων συνθηκών με την πανδημία; Σχεδιάζεις νέες live εμφανίσεις;
Θα κάνω σόλο εμφανίσεις και συναυλίες με το συγκρότημά μου, ελπίζω μερικές ακόμα μέχρι τα Χριστούγεννα και μετά θα προσπαθήσω να περιοδεύσω και να χαλαρώσω τον επόμενο χρόνο.
Σε ευχαριστούμε πολύ για τον χρόνο σου Arild! Όλοι μας στο Progrocks.gr σου ευχόμαστε ό,τι καλύτερο και ελπίζουμε ολόψυχα η μουσική σου να βρει όλους τους αποδέκτες που της αξίζει.
Ευχαριστώ πολύ!
