Utopianisti – Tango Solo

Intro: Giannis Zavradinos

In recent years we have become accustomed to the so-called one-man bands, which, although they offer us mostly highly technical music, at the same time we find stylistic introversion and egocentrism of artists who take themselves more seriously than they should. Most of the times they fail to offer emotional fulfillment to the listener and the general connection with them. Markus Pajakkala belongs to the bright exceptions deserving the listeners’ admiration and excessive delight. His five albums under the name Utopianisti are examples of his complex talent, his limitless, unpredictable and uncompromised compositional ability, bridging various music genres. The last time we were pleasantly surprised was in 2016 with the amazing The Third Frontier and this year the time has come for another great album.

[bandcamp width=100% height=120 album=2982362461 size=large bgcol=ffffff linkcol=0687f5 tracklist=false artwork=small]

Every successful experiment is necessary

Four years after Brutopianisti it’s time for a new chapter, a new proposal. The title Tango Solo leaves no room to wonder about the subject, so it remains to discover the level of performance and management. Tango is a national musical – and dance – genre that includes with passion through its characteristic kinesiology and rhythmic latin essence. Here, however, it serves as a base. Having already gotten a first taste of his flirtation previously (in Tango Succubus part 2 from Utopianisti II), Pajakkala develops and explores all possibilities. In a sophisticated way, he adds generous doses of Frank Zappa, avant-prog, the Canterbury scene and humor. The instruments that dominate, apart from the accordion, are wind instruments, xylophone, piano and various percussions that subtly keep the rhythm so that emphasis is given to the melody and harmony, depending on the requirements of each piece. Thus, he deconstructs and rebuilds a well-made recipe with the same comfort, with freshness and inspiration.

The opening El Progenitor acts as a trailer for what is to follow and impresses from the first seconds with its imaginative mood changes. La Hazaña Postnatal del Jabato that follows is more nightmarish and intriguing with melodic layers and winds raging in the background. After the quiet Anoche Into (accordion solo) we move on to Anoche Soñé Con Algún Pedro, a sweet and nostalgic piece based on a phrase played on bass clarinet. The same correlations apply to Uvas Verdes Sin Semillas (piano solo here) and El Nuevo Comienzo with winds giving a romantic mood and melancholy. After an inward turn, the circle closes just as it opened. The remaining compositions show a rare sensitivity. Every note counts, the orchestrations are meticulous, the harmonious progress is unpredictable with a strong element of surprise. We end up with a homogeneous record and perhaps the best moments are El Progenitor and Wakaresaseya. The duration of the compositions is short but enough for the development of the themes and the buildup of the dynamics. The production is exemplarily lively, as befits the general style and the aesthetics and atmosphere of chamber music. All instruments are played by Pajakkala himself with an unmistakable sense of general artistic vision.

Based on its peculiar music tradition and its inseparable links with the progressive scene in the past, the present and (as it seems) the future, Finland continues to give us artists and albums of exceptional quality. The previous reference to Zappa was not accidental and appart from that, several moments throughout the discography of Utopianisti owe to the great Pekka Pohjola. The theoretically unusual use of tango (for a prog album) as the main vehicle of expression is judged as a bet and a challenge that is won, thanks to Pajakkala’s talent and imagination. His consistency is reflected in every release, transform every challenge to it impressively into success. In times when music is an escape and an antidote, the need for releases such as Tango Solo is highlighted. One of the best albums of 2021.

9 / 10

Giannis Zavradinos

2^nd opinion

After the impressively exuberant The Third Frontier and the rather unfortunate Brutopianisti, Utopianisti, the project of Finnish multi-instrumentalist Markus Pajakkala, returns with the fifth album titled Tango Solo. The extravagant brutal experiments are fortunately a thing of the past, as Pajakkala returns to instrumental avant / fusion prog, a sound which few modern bands perform so successfully. For the first time in the band’s course so far there’s not any guest appearance here, with Pajakkala taking over all the instruments. Consisting of 10 compositions and with its duration ranging to 35 minutes, Tango Solo, as its title testifies, is like a journey with the melodies of Argentinian tango with an intense RIO sound. The key ingredients remain Frank Zappa’s musical heritage and humor, the avant-prog of Samla Mammas Manna and Pekka Pohjola and jazz / fusion in general, all dipped into a soundtrack atmosphere with the technical level being once again above all expectations. It is very difficult to single out a single track as the album flows effortlessly, however the opening El Progenitor is a very good example of what Pajakkala wants to achieve here. Overall this is an album of very high quality that puts Utopianisti back in the right track.

8 / 10

Paris Gravouniotis

Εισαγωγή: Giannis Zavradinos

Τα τελευταία χρόνια έχουμε συνηθίσει και εξοικειωθεί με τα λεγόμενα one-man bands, που ναι μεν μας προσφέρουν ως επί το πλείστον δουλειές εκτελεστικής δεινότητας, αλλά παράλληλα διαπιστώνουμε και υφολογικά την εσωστρέφεια, τον συγκεντρωτισμό των καλλιτεχνών που παίρνουν τον εαυτό τους περισσότερο πιο σοβαρά από όσο θα έπρεπε. Κύριο χαρακτηριστικό τους η αποτυχία να προσφέρουν συναισθηματική πλήρωση στον ακροατή. Ο Μarkus Pajakkala ανήκει στις φωτεινές εξαιρέσεις δίνοντας στον ακροατή μόνο το δικαίωμα του θαυμασμού και της υπέρμετρης τέρψης. Τα πέντε πονήματα του υπό την ετικέτα Utopianisti είναι δείγματα του πολυσύνθετου ταλέντου, της συνθετικής του ευχέρειας που υπερβαίνει τα όρια, γεφυρώνοντας διάφορα μουσικά μοτίβα χωρίς προβλέψεις και συμβιβασμούς. Τελευταία φορά που μας εξέπληξε ευχάριστα ήταν το 2016 με το εκπληκτικό The Third Frontier και φέτος ήρθε πάλι το πλήρωμα του χρόνου να μας κεντρίσει το ενδιαφέρον.

[bandcamp width=100% height=120 album=2982362461 size=large bgcol=ffffff linkcol=0687f5 tracklist=false artwork=small]

Κάθε επιτυχημένο μουσικό πείραμα είναι αναγκαίο

Τέσσερα χρόνια μετά το Brutopianisti έρχεται το  ένα νέο κεφάλαιο, μια νέα πρόταση. Ο τίτλος του Tango Solo  δεν μας κανένα περιθώριο να αναρωτηθούμε για το θέμα, οπότε μένει να ανακαλύψουμε την απόδοση και την διαχείριση του. Το tango είναι ένα εθνικό μουσικό -και χορευτικό- ιδίωμα που πραγματεύεται το πάθος μέσα από την χαρακτηριστική κινησιολογία και ρυθμική του latin υπόσταση. Εδώ όμως εξυπηρετεί ως βάση και διακλαδώνεται σε όλα τα μήκη και πλάτη της δουλειάς. Έχοντας πάρει ήδη μια πρώτη γεύση από το φλερτ του σε προηγούμενη συνάντηση (στο Tango Succubus part 2 από το Utopianisti ΙΙ) αναπτύσσει και εξερευνά όλες τις δυνατότητες της διατύπωσης του. Με έναν τρόπο εγκεφαλικό εμβαθύνει με γενναιόδωρες δόσεις από Frank Zappa, avant-prog, σκηνή του Canterbury και χιούμορ. Τα όργανα που δεσπόζουν εκτός από το ακορντεόν, είναι τα πνευστά, το ξυλόφωνο, το πιάνο και τα κρουστά που τηρούν υποτυπωδώς το μέτρο για να δώσουν περισσότερη έμφαση στη μελωδία και την αρμονία, ανάλογα τις απαιτήσεις του κάθε κομματιού. Έτσι, αποδομεί και επανακτά με την ίδια άνεση μια καλοδουλεμένη συνταγή με φρεσκάδα και έμπνευση.

Το εναρκτήριο El Progenitor λειτουργεί ως trailer για το τι πρόκειται να ακολουθήσει και εντυπωσιάζει από τα πρώτα δευτερόλεπτα με τις ευφάνταστες ιδιοσυγκρασιακές του στροφές. Το La Hazaña Postnatal del Jabato που ακολουθεί είναι πιο εφιαλτικό και ιντριγκαδόρικο με μελωδικές στρώσεις και τα πνευστά να οργιάζουν πίσω από το φόντο. Έπειτα από την ήρεμη εισαγωγή του Αnoche (σόλο ακορντεόν) μεταβαίνουμε στο Anoche Soñé Con Algún Pedrο, ένα κομμάτι γλυκό και νοσταλγικό βασισμένο σε μια φράση παιγμένη από μπάσο κλαρινέτο. Οι ίδιοι συσχετισμοί ισχύουν και στα Uvas Verdes Sin Semillas (σόλο πιάνο εδώ) και El Nuevo Comienzo με τα πνευστά να προσδίδουν  μια ρομαντική διάθεση και μελαγχολία. Μετά από μια καμπή εσωτερικότητας, ο κύκλος πάει να κλείσει έτσι όπως ακριβώς άνοιξε. Οι εναπομείνασες συνθέσεις επιδεικνύουν μια σπάνια ευαισθησία. Κάθε νότα μετράει, οι ενορχηστρώσεις είναι προσεγμένες, η αρμονική πρόοδος απρόβλεπτη με έντονο το στοιχείο της έκπληξης. Καταλήγουμε σε ένα ομοιογενές συνολικό έργο με κορυφαίες ίσως στιγμές τα El Progenitor και  Wakaresaseya. Η διάρκεια των συνθέσεων είναι μικρή  αλλά αρκετή για την ανάπτυξη των θεμάτων και την συγκρότηση των δυναμικών, χωρίς να πλατειάζουν. Η παραγωγή είναι υποδειγματικά ανάγλυφη και ζωντανή, έτσι όπως αρμόζει στο γενικότερο ύφος και την chamber music αισθητική και ατμόσφαιρα. Υπενθυμίζεται ότι όλα τα όργανα αποδίδονται από τον ίδιο τον δημιουργό με αλάνθαστη αίσθηση του μουσικού του οράματος.

Η Φινλανδία βάσει της ιδιόμορφης μουσικής της παράδοσης και τους άρρηκτους δεσμούς  της με την progressive σκηνή με παρελθόν, παρόν και (όπως φαίνεται) μέλλον εξακολουθεί να μας χαρίζει καλλιτέχνες και έργα εξαιρετικής αξίας και ποιότητας. Η πρότερη αναφορά στον Ζappa δεν ήταν τυχαία και κατόπιν συνεπαγωγής αρκετές από τις στιγμές σε όλη τη δισκογραφία των Utopianisti κλείνουν το μάτι στον τεράστιο Pekka Pohjola. H θεωρητικά ασυνήθιστη χρήση (για το prog) του tango εδώ ως κύριο όχημα έκφρασης κρίνεται ως στοίχημα και πρόκληση που κερδίζεται, χάρη στο ταλέντο και την φαντασία του Pajakkala. Η συνέπειά του αποτυπώνεται σε κάθε  κυκλοφορία, αναλαμβάνοντας κάθε πρόκληση να την μετουσιώνει εντυπωσιακά με επιτυχία. Σε εποχές όπου η μουσική αποτελεί απόδραση και αντίδοτο, επισημαίνεται η αναγκαιότητα για τέτοιες κυκλοφορίες όπως αυτή του Τango Solo και θέτει σοβαρή υποψηφιότητα για μια από τις καλύτερες τις τρέχουσας χρονιάς.

9 / 10

Γιάννης Ζαβραδινός

2^η γνώμη

Μετά από το εντυπωσιακά πληθωρικό The Third Frontier και το μάλλον ατυχές Brutopianisti, οι Φινλανδοί Utopianisti, το project του πολυοργανίστα Markus Pajakkala, επιστρέφουν δισκογραφικά με την πέμπτη τους δουλειά ονόματι Tango Solo. Τα υπερβολικά φευγάτα brutal πειράματα της προηγούμενης δουλειάς ευτυχώς αποτελούν παρελθόν επιστρέφοντας στο καθαρά instrumental avant / fusion prog στο οποίο λίγες σύγχρονες μπάντες αποδίδουν τόσο πετυχημένα. Για πρώτη φορά στη μέχρι τώρα πορεία τους δεν συναντούμε κάποια guest εμφάνιση, με τον Pajakkala να αναλαμβάνει όλα τα όργανα. Αποτελούμενο από 10 συνθέσεις και με τη διάρκειά του να κυμαίνεται στα 35 λεπτά, το Tango Solo, όπως μαρτυρά και ο τίτλος του, θα λέγαμε πως αποτελεί μία περιπλάνηση στις μελωδίες των αργεντίνικων tango μέσα από μια «πειραγμένη» RIO ματιά. Τα βασικά συστατικά παραμένουν η μουσική κληρονομιά και το χιούμορ του Frank Zappa, το avant-prog των Samla Mammas Manna και Pekka Pohjola και το jazz / fusion εν γένει, όλα αυτά εμποτισμένα από μία soundtrack-ική ατμόσφαιρα και με το τεχνικό επίπεδο να είναι για ακόμα μία φορά υπεράνω κάθε προσδοκίας. Είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς κάποιο κομμάτι καθώς ο δίσκος ακούγεται μονορούφι, ωστόσο το εναρκτήριο El Progenitor αποτελεί ένα πολύ καλό δείγμα αυτού που θέλουν να πετύχουν. Συνολικά έχουμε να κάνουμε με μία πολύ ποιοτική δουλειά που ξαναβάζει τους Utopianisti στη σωστή μουσική κατεύθυνση.

8 / 10

Πάρης Γραβουνιώτης