37°C – Sidarta

Intro: Nikos Filippaios
Translation: Niki Nikolakaki
13 / 04 / 2017

Although progressive rock as a musical genre and even more as a movement has been associated with the social, political and mainly cultural developments of the second half of the 20th century in the Western world, during the 70s underground scenes developed not only in Asian countries and Africa, but also in those of the former eastern bloc. Although the fear of the influence from the West and censorship ruled in communist regimes, some musicians were oriented towards this new and ambitious musical direction. I am sure that many of the authors in Progrocks.gr can suggest some bands from there, like the band 37°C.

37°C consisted of a group of excellent musicians who collaborated in Belgrade in the late 1970s led by keyboardist Zdenko Radeta. The band’s work is limited in duration; five compositions which do not exceed 45 minutes, and it first comes to light  in a meticulous vinyl release by the Serbian independent record label Discom.

Uncompromising artistic prog rock from former Yugoslavia

After reading about the activity of the members of 37°C in the Discogs website, one easily concludes that the recordings gathered in the album Sidarta form studio jams during intervals of their professional course as session musicians. Zdenko Radeta and his friends were given the opportunity to create, free from the limits of record labels and from the demands of the public. Now, if we take into account that the compositions were recorded in London studios, they are probably one of the most interesting cases of cultural influence brought by the West in Yugoslavia in the 70s. The result is a virtuosic and eclectic progressive rock, which does not sacrifice the beautiful melodies and generally the substance neither to the altar of virtuosity, nor in that of pointless, endless experimentation.

Certainly the most experimental composition is the title track Sidarta, which lasts 18 minutes and covers the first side of the record. Basically, we are dealing with an extensive improvisation which I would describe as ambient jazz. Space synths dominate, bringing to mind Vangelis Papathanassiou. Instrumentation is completed by a restless fretless bass, guitars, percussion and even female vocals. As the title of the composition reveals, the oriental melodies and the rolls accordingly add interest, while the track is being built slowly and methodically, to come up with a free jazz crescendo. It is this structure in Sidarta that proves that progressive rock is undoubtedly one of the genres on which post-rock was based.

In the second side of the album we come across compositions of shorter duration, more structured and more groovy. Again cerebrality is in line with the melody and aesthetics are purely artistic. Jazz and rock go hand in hand, with a strong presence of classical music, especially concerning the compositional pattern. Meanwhile, the connection of the musicians is remarkable, as the listener can distinguish their positive attitude, creativity and inspiration. It is not so important to single out a particular piece, as all four will captivate the friends of progressive rock and fusion. If I was made to choose one, I would pick Pescani Sat with the metric epic tone and Izmoreni Putnik, in which the continually alternating musical themes are driven by a restless funky jazz beat. Generally, the highlighted element groove removes 37°C from an academic and elitist mentality and brings them close to the world of black music; an approach logically due to the participation of their members in native funk and disco releases, especially during the 80s. Perhaps the most striking example is the participation of the singer Silva Delovska in KIM.

It is certain that the release of Sidarta is addressed primarily to fans of the specific genre and more widely at vinyl collectors, DJs and radio producers looking for something different. One disadvantage lies in the production, which is somewhat blurred, same with studio tests, which are not intended for official release. On the other hand of course, this more underground sound has a special charm. Finally, through this work of 37°C we have the opportunity to reflect on the dynamics of progressive rock in the 70s, and to understand the uptake and assimilation in the context of a particular communist regime, as it was in Tito’s Yugoslavia.

8 / 10

Nikos Filippaios

2^nd opinion

A lost gem of the outstanding 70s prog scene of former Yugoslavia released by Discom. The sound of 37°C is an idiomorphic mix of progressive rock and strict to funky and groovy fusion with an intense experimental character and rock and jazz to claim on an equal basis the leadership of the music base. With the unique “disadvantage” of an interesting disparity between the two sides and perhaps the overly stretched and abstract (but remarkably original and ambient) 18-minute electronic-wise title track, what one listens to in the second side provokes admiration. Especially in Pescani sat the superb technique of the band is tested at the highest level and in Izmoreni putnik this is masterly combined with the beautiful voice of Dragana Saric (Bebi Dol). The production is typically “thin” for the era of late 70s (1979) and it is perfectly suitable till the end of the lovely Vrteska that closes the album. Highly recommended to any serious collector of good prog rock / fusion.

8 / 10

Dimitris Kaltsas

Εισαγωγή: Νίκος Φιλιππαίος
Μετάφραση: Νίκη Νικολακάκη
13 / 04 / 2017

Παρόλο που το progressive rock ως μουσικό ιδίωμα και ακόμα περισσότερο ως κίνημα έχει συνδεθεί με τις κοινωνικές, πολιτικές και κυρίως πολιτισμικές εξελίξεις του β’ μισού του 20^ου αιώνα στον Δυτικό κόσμο, κατά τη διάρκεια των 70s κυρίως underground σκηνές  αναπτύχθηκαν όχι μόνο σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής, αλλά και σε εκείνες του πρώην ανατολικού μπλοκ. Αν και ο φόβος της επιρροής από την Δύση και η λογοκρισία κυριαρχούσαν στα κομμουνιστικά καθεστώτα, κάποιοι μουσικοί προσανατολίστηκαν προς αυτή τη νέα και φιλόδοξη μουσική κατεύθυνση. Είμαι σίγουρος ότι αρκετοί από τους συντάκτες του Progrocks.gr μπορούν να μας προτείνουν κάποιες μπάντες από εκεί, στις οποίες έρχεται να προστεθεί το συγκρότημα των  37°C.

Οι 37°C αποτελούνται από μία ομάδα εξαιρετικών μουσικών, οι οποίοι συνεργάστηκαν στο Βελιγράδι κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με επικεφαλής τον κιμπορντίστα Zdenko Radeta. Το έργο της μπάντας είναι περιορισμένο σε διάρκεια, πέντε συνθέσεις οι οποίες δεν ξεπερνούν τα 45 λεπτά, και έρχεται πρώτη φορά στο φως σε μια προσεγμένη βινυλιακή κυκλοφορία από τη σερβική ανεξάρτητη δισκογραφική Discom.

Ασυμβίβαστα καλλιτεχνικό prog rock από την πρώην Γιουγκοσλαβία

Διερευνώντας κανείς τη δραστηριότητα των μελών που αποτελούσαν τους 37°C στην ιστοσελίδα Discogs, εύκολα συμπεραίνει ότι οι ηχογραφήσεις που έχουν συγκεντρωθεί στο άλμπουμ Sidarta αποτελούν στουντιακές δοκιμές που πραγματοποίησαν στα διαλείμματα της επαγγελματικής τους δραστηριότητας ως session μουσικοί. Έτσι, στον Zdenko Radeta και την παρέα του δόθηκε η ευκαιρία να δημιουργήσουν απελευθερωμένοι τόσο από τα όρια των δισκογραφικών, όσο από τις απαιτήσεις του κοινού. Αν τώρα συνυπολογίσουμε ότι οι συνθέσεις ηχογραφήθηκαν λονδρέζικο στούντιο, πιθανότατα αποτελούν μία από τις πολύ ενδιαφέρουσες περιπτώσεις της πολιτισμικής επιρροής που άσκησε η Δύση στη Γιουγκοσλαβία κατά τη δεκαετία του ‘70. Το αποτέλεσμα είναι ένα δεξιοτεχνικό και εκλεκτικό progressive rock, το οποίο όμως δεν θυσιάζει τις ωραίες μελωδίες και γενικότερα την ουσία ούτε στον βωμό της βιρτουοζιτέ, ούτε σε αυτόν του κενού και ατέρμονου πειραματισμού.

Σίγουρα η πιο πειραματική σύνθεση είναι το ομώνυμο κομμάτι Sidarta, το οποίο φτάνει τα 18 λεπτά και καλύπτει την πρώτη πλευρά του δίσκου. Ουσιαστικά, έχουμε να κάνουμε με έναν εκτενή αυτοσχεδιασμό που θα χαρακτήριζα ως ambient jazz. Διαστημικά synths κυριαρχούν, φέρνοντας στο νου τον Βαγγέλη Παπαθανασίου. Την ενορχήστρωση συμπληρώνει ένα αεικίνητο άταστο μπάσο, καθώς και κιθάρες, κρουστά ακόμα και γυναικεία φωνητικά. Όπως προδίδει και ο τίτλος της σύνθεσης, οι ανατολίτικες μελωδίες και τα ανάλογα γυρίσματα προσθέτουν ενδιαφέρον, ενώ  το κομμάτι χτίζεται αργά και μεθοδικά, για να καταλήξει σε ένα free jazz κρεσέντο. Αυτή ακριβώς η δομή του Sidarta μας υπενθυμίζει ότι ένα από είδη στα οποία βασίστηκε το post-rock είναι αναμφίβολα το progressive rock.

Στη δεύτερη πλευρά του άλμπουμ συναντάμε συνθέσεις μικρότερης διάρκειας, πιο συγκροτημένες και με περισσότερο groove. Και πάλι η εγκεφαλικότητα συμπλέει με τη μελωδικότητα, ενώ η αισθητική είναι αμιγώς καλλιτεχνική. Η jazz και το rock συμπορεύονται, με έντονη την παρουσία της κλασικής μουσικής, ειδικά σε επίπεδο σύνθεσης. Παράλληλα, το δέσιμο των μουσικών είναι αξιοθαύμαστο, καθώς ο ακροατής μπορεί να διακρίνει τη θετική διάθεση, τη δημιουργικότητα και την έμπνευσή τους.

Δεν έχει τόσο νόημα να ξεχωρίσουμε κάποιο συγκεκριμένο κομμάτι, καθώς και τα τέσσερα θα κερδίσουν τους φίλους του progressive rock και του fusion. Αν μου έβαζαν το μαχαίρι στο λαιμό, θα επέλεγα το  Pescani Sat με τον μετρημένο επικό τόνο και το Izmoreni Putnik, στο οποίο τα διαρκώς εναλλασσόμενα μουσικά θέματα καθοδηγούνται από ένα ανήσυχο funky jazz ρυθμό.

Γενικότερα, το τονισμένο στοιχείο του groove απομακρύνει τους  37°C από μία ακαδημαϊκή και ελιτίστικη νοοτροπία και τους φέρνει κοντά στον κόσμο της μαύρης μουσικής, προσέγγιση που λογικά οφείλεται και στη συμμετοχή των μελών τους σε εντόπιες funk και disco κυκλοφορίες, κυρίως κατά τη δεκαετία του ’80. Ίσως πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συμμετοχή της τραγουδίστριας Silva Delovska στο συγκρότημα KIM.

Είναι βέβαιο ότι η κυκλοφορία του Sidarta απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους φίλους του συγκεκριμένου είδους και ευρύτερα σε βινυλιακούς συλλέκτες, DJs και ραδιοφωνικούς παραγωγούς που ψάχνουν το διαφορετικό. Ένα μειονέκτημα εντοπίζεται στην παραγωγή, η οποία είναι κάπως θολή, αντίστοιχη στουντιακών δοκιμών, οι οποίες δεν προορίζονταν για επίσημη κυκλοφορία. Από την άλλη βέβαια, αυτός ο πιο underground ήχος έχει και μία γοητεία. Τελικά, μέσω της συγκεκριμένης δουλειάς των  37°C μας δίνεται η δυνατότητα να αναλογιστούμε τη δυναμική του προοδευτικού ροκ κατά τη δεκαετία του ’70, καθώς και να κατανοήσουμε τη πρόσληψη και αφομοίωσή του στο πλαίσιο ενός ιδιαίτερου κομμουνιστικού καθεστώτος, όπως ήταν αυτό στη Γιουγκοσλαβία του Τίτο.

8 / 10

Νίκος Φιλιππαίος

2^η γνώμη

Ένα χαμένο διαμάντι από την εξαιρετική 70s prog σκηνή της πρώην Γιουγκοσλαβίας που αναδύθηκε από την Discom. Ο ήχος των 37°C αποτελεί μία ιδιότυπη μίξη progressive rock και αυστηρού έως funky και groovy fusion με έντονο πειραματικό χαρακτήρα και την rock και την jazz να διεκδικούν επί ίσοις όροις την πρωτοκαθεδρία της βάσης. Έχοντας ως μοναδικό «μειονέκτημα» την ενδιαφέρουσα ανομοιομορφία μεταξύ των δύο πλευρών και το ίσως υπερβολικά απλωμένο και αφαιρετικό (αλλά αξιοθαύμαστα πρωτότυπο και ατμοσφαιρικότατο) 18-λεπτο ηλεκτρονικίζον ομώνυμο κομμάτι, αυτά που ακούει κανείς στη δεύτερη πλευρά επισύρουν τον θαυμασμό. Ειδικά στο Pescani sat η εκπληκτική δεξιοτεχνία όλων δοκιμάζεται στο υψηλότερο επίπεδο και στο Izmoreni putnik αυτή συνδυάζεται αριστουργηματικά με την πανέμορφη φωνή της Dragana Šarić (Bebi Dol). Η παραγωγή είναι η τυπικά «λεπτή» για τα δεδομένα των late 70s (1979) και είναι απόλυτα ταιριαστή μέχρι το τέλος του υπέροχου Vrteska που κλείνει το album. Προτείνεται ανεπιφύλακτα σε κάθε σοβαρό συλλέκτη καλής prog rock / fusion μουσικής.

8 / 10

Δημήτρης Καλτσάς