The third album of Mother Turtle has been one the most pleasant surprises for any prog fan in 2018 (our reviews here). However, the most difficult thing wasn’t just the fact that Zea Mice was better than Mother Turtle and ΙΙ, but also that the band managed to evolve under different and theoretically rather inconvenient terms. Kostas Konstantinidis, the band leader, a disarmingly honest and always enjoyable speaker answers to our questions.
Questions: Kostas Barbas, Tasos Poimenidis
Translation: Alexandros Mantas
First things first, congratulations on your new album Kostas. Probably it is the best thing you have done so far. How did things for the turtles go in between your two last releases?
Thank you so much! I don’t know if it’s our best effort, since it’s us who created it and therefore we’re most inappropriate to judge it, but sure enough it’s very different from anything else we have done so far. Fortunately this time there wasn’t any members’ come-and-go, therefore things went somewhat more smoothly. We did several shows in our hometown thanks to which we financed the production of our third album, but also we managed to cut our second album in physical form. Moreover we made an appearance on the national TV at the show Volume Sessions which was very important for us since our music got the chance to reach people who otherwise wouldn’t have heard of us.
Why did you opt this time for a fully instrumental album?
It was mainly my decision, to be honest. I think of myself primarily as a guitarist and secondly as a singer, so this double duty was wearing me out at times, especially when it came to live shows, since not everyone is Geddy Lee. Of course when we started rehearsing some ideas for the third album, the dominating view was that vocals would be, one way or another, unnecessary and maybe, which was the way things happened, we could add some abstract dashes of vocals where they would fit well. The option for a permanent singer was on the table for some time, but finally was discarded because we would outnumber even Leningrand Cowboys.
Even though lyrics are absent this time, can I hazard a guess that there are certain concepts behind the titles of the songs and the album as well?
But of course! Generally, we love word play. So, Zea mays is the scientific name of maize. I had spotted it back in my high school days and I jotted it down for future use as a band monicker. Finally, even though Zea Mays never materialized as a band, a momentary flashback during the recording sessions occurred in my mind and by changing slightly the word “Mays” to “Mice” it made its way to the visor of the album.
So, the titles of the first part have to do with the maize since “kukuruzu” means maize in Russian and the mystery farmer in the beginning of the album recites us his personal drama that his hens ate the maize he wanted to eat so bad himself. Cornhub is one more word play involving a well-known domain with self-improvement tips.
Part 2 is in its entirety a small feature of the town we live in and its history. Sea Mice is a direct reference to Thermaikos Gulf, while Zeitenlik is an allied military cemetery of those who perished in the WWI and the largest necropolis of the Balkans containing almost 20,000 graves of the Eastern Army. It’s a shocking place which, like every military memorial that wars leave behind, generates you a train of thoughts. In Thessaloniki back in 1916 converged people from virtually all over the planet to fight and ultimately die without even knowing the cause. Kipling’s and MacDiarmid’s (who served in the allied forces himself) poems convey accurately the sense of despair and Vermins comes next where we crawl with them in the trenches, but also on Zeitenlik’s soil and finally Fourward which is also a word play combining the order that gives a higher official for attack with the song’s four position in the second part of the album. Nostos is surely the return back to home, to homeland wherever it may be and the sense of safety that brings this return.
Which were your sonic influences, with regard to production and which with regard to composing when creating Zea Mice?
Contrary to the 80s aura of our debut album and the 70s of our second one, I think that there’s mainly a 90s feeling both in production and compositions here. Ozric Tentacles for starters, together with Porcupine Tree of the Signify era were main influences. Aside them, we definitely examined how some bands grafted traditional influences onto their music. As for myself, I was listening from Trilok Gurtu and Mahavisnu Orchestra to Area and Estradasphere. Moreover, I had a very concrete idea about the direction of the album, I wanted to gain insight in what Miles Davis did in Bitches Brew, how he directed the rest band members and after this, how did he pull off together with Teo Macero to put together this masterpiece. Also, Santana in Lotus era, their most trip one and the more contemporary Oresund Space Collective were in the playlist. Finally, Socrates are in my view the biggest domestic school and Spathas’ playing a huge influence for me, it was the basis that Nostos was built upon.
Could you describe us the procedure of composing and arranging the material? I guess that the cementing of the line-up for two successive albums played its part?
In II the addition of the saxophone and the violin took place when the material was already completed, therefore we strived to strike the right chemistry with all these solo instruments. Now I think we are in a pleasant stage to know exactly what we should expect from every member when it comes to composing the material. I know, for instance, that Alexis on the violin can find as simple as that the appropriate phrase that lacks from a given part and Babis on the saxophone has a knack to improvise. The fact that the drums and the bass provide a solid rhythm section make mine and George’s role on the keyboards instantly more obvious and we know when we should solo or play a riff.
We followed a different approach of composing and arranging in every album. In the first one the songs were written after exhausting rehearsals and we went in the studio knowing beforehand what we should play, down to the last note.
In II almost all of the songs were written by me, because of the members’ changes and assorted other problems so that the existence of the group was hanging by a thread. Therefore, I took it upon me to salvage the situation writing the material at home and arranging with the rest of the guys in the studio.
In Zea Mice we had once again prepared some parts, yet most of the album took its shape in there relying precisely on the chemistry which is developed among us all this time. All these schizophrenic choices fell upon Kostas Kofinas on the console to handle them, putting his endurance through its paces every time.
It seems that being part of Mother Turtle has done the world of goods to every one of you as musicians. Is the creative process in a band the dream of every musician?
I think so, for my part at least. In Mother Turtle if I come up with an idea I will never dictate what George should play on the drums or Alexis on the violin. General guidelines maybe, but everyone will compose his parts in their entirety. Scores are not around (excluding the saxophonist who will sit down and do it, driven obviously by a masochistic instinct) and we all rely on our memory. As a result, when it’s about complicated compositions, then you have no other choice but get into deep water and consequently improve according to the needs of the band. The roles within the group are absolutely distinct and we all bend our efforts to serve the composition itself than indulge in endless technical acrobatics which provoke, to us at least, yawning.
A jamming feeling percolates the compositions. Is it an educated guess that the best part of what we hear was initiated by improvisations in the studio and then fleshing these ideas out?
Almost all of our songs are written like you said, but in Zea Mice there is the following paradox: it’s simultaneously our most carefully prepared beforehand album, but also the most impulsive. Things started to roll indeed by some jam sessions which by pure serendipity had a quite similar style. All the ideas are based upon Balkan rhythms and scales, so after we defined the blueprint we winged it from there following our instincts. So when it came to recording time, we just went in and developed these ideas live in the studio and he piled up more than 60 minutes of music from day one. As a result, we had a surfeit of material to sift through, but we had to chuck out a lot of stuff.
You work with the same producer from your first album. What is this that makes Kostas Kofinas such an invaluable collaborator?
Kostas is now indeed a member of the band. After so many years he knows exactly what we have in mind and how we would like the music to be, regardless that he’s not a prog fan. He thinks that Zea Mice is our poppiest moment, no less! We appreciate no end the patience he shows and his incredible diligence about every detail something that I don’t pay too much attention, being the chaotic personality I am. Therefore, I’m really pleased that there’s someone who will take care of this. In this album, putting together the pieces of the puzzle was indeed a very difficult task and with almost 300 different channels it took him vast amounts of coffee to carry it out. The procedure was also difficult for us because every track had many layers and because we recorded it based on the concept that it’s a single song but some ideas could work in more than one part. The role of Kostas there was indeed what a producer should do. He took initiative and put everything in the right place which was no mean feat since we were also in the room and he needed us like a hole in his head because he had to focus to do it right and we have a tendency for becoming rather goofy, to put it mildly.
Despite that progressive rock is the basis of your sound, yet you draw influences from other styles like jazz fusion. What do you like to listen to and to what extend these things affect Mother Turtle?
Progressive rock is indeed the music that everyone in the band listens to, some more or less of it. Aside that, George Filopelou, our bassist is in a fusion kick lately, listening to Tigran Hamasyan and Dhafer Youssef whereas George Baltas, our drummer, is probably the most “all-around” listener. He can listen to everything, from Nile to pop. Naturally, this comes out in his playing and personally I’m delighted that he can adapt to anything we come up with. George Theodoropoulos, our keyboardist suffers chronically from Rush-virus and generally is fond of the more melodic aspect of prog whereas our violinist, Alex Kiourntziadis listens and plays to everything, from songs of Pontus to fusion. Our saxophonist and flutist, Babis Prodromidis listens to and studies primarily jazz and generally things you’re prone to listen to with dimmed lights, wine and your other half in your arms. Personally, I listen to as much music as I can that my tight schedule permits, mostly 70s progressive rock, but also classic rock along with anything else that ticks my fancy, regardless of its style. I think that all this stuff affects our playing and the approach we compose songs, for sure.
Every album of yours has its own character and style. Do you believe that differentiation is part of the essence of progressive?
I think that the element of surprise is the quintessence of prog. I admire immensely artists who take their chances and differentiate their sound from album to album like Frank Zappa for instance, a huge influence of ours. I see no reason whatsoever for self-fulfillment for an artist, especially when they don’t belong to a label and daring not to experiment when nothing important commercially-wise is at stake. Sometimes the experiment works and some others not, but one way or another we’ll try different things, at least for as long we’ll exist as a band.
Nostos that closes the album is, in my opinion, your best song so far. How difficult is it to blend elements of traditional Greek music with rock?
I don’t know if I can give an objective answer to this question for a simple reason: we never studied a bit traditional music, nor do we listen to it. I suppose it’s “easy” because the rhythms and scales of the Balkan Peninsula, and generally Eastern stuff are elements with which we’re constantly in contact, from local festivals to two-a-penny hits that are all over the place. For, say, an American the result may sound exotic and sure enough takes carefully study to reproduce it the way it should sound; but if you ask any given Greek musician to play something like that, they will do it on the spot, without too much trouble.
What’s your opinion about the increasing number of Greek rock bands that blend traditional Greek elements?
I think it’s positive, meaning that a certain sound is gradually taking shape, and if there was a plan behind all this, for instance a label to promote this stuff, it could characterize and unify this scene, like in Norway. For the time being this is something unfeasible and sure enough not all these efforts are up to the mark.
Sometimes, the sheer addition of a traditional instrument is not enough to improve a composition. The composition itself should be interesting and have potential, so as not to end up too loose. I’ll come out and say that I prefer those where the sounds of Greek tradition emanate from electric instruments to those where the traditional instrument is involved and has a leading role. I deem that the arrangement requires subtle and careful treatment and simultaneously it takes deep knowledge of musical tradition itself and therefore things are getting tough and you could easily be drawn into safe solutions which illustrate nothing more than a seemingly different sonic approach while, on the other hand, lurks the possibility of ending up to results of dubious aesthetic. Mode Plagal, Takis Barberis, Iasis but also the more contemporary propositions of Babel Trio and Apolis are for me ideal illustrations of blending elements of traditional Greek music with more modern musical styles.
Once more you opted to self-release this album. Is this the only choice for you now? Will a physical form be available this time?
I think it’s indeed the only option for us now. Firstly because of the artistic freedom and secondly because of obligations (work, married with children, etc.) we would never be in position to meet the demands a label would have.
This path has its difficulties of course because you’ve got to put your hand in your pocket and invest on every release, something that for a band like Mother Turtle is a veritable achievement. The income from sales is insignificant and as a result we have a hard time and we can barely finance our next release, especially when we have to spend money on a physical format which also won’t bring money home and there is a pretty large quantity of them left. Taking all of the above into consideration, we figured out that if we want a fourth album, which is what we want, then we’d better skip the physical format this time and if it ever materializes somewhere down the line, it will be done when we can afford it.
Any plans for gigs, hopefully in more venues and more frequently this time?
This is something we’d like for sure. We love playing live and it’s obvious from the live feel that our studio albums we want to convey. Yet, due to the financial difficulties aforementioned, we’re really hard pushed to cover the expenses, especially when the club owners that invite you to play can’t fork in part of the expenses. Therefore, it’s easier for us to perform in our city and nearby places where we don’t have to stay overnight and thus avoid costly transportations. We can do nothing else but make a wish that things will be different this time and we’ll be able to visit more places.
I’m daring to ask you if there’s already new material for the next album. Shall it be different this time, too?
The ideas alone that didn’t make their way into Zea Mice are plenty enough to make an album. There’re also leftovers from our previous ones. But we have already started rehearsals for new material. My personal desire, and I think it’s a bet, is to come with an LP, or an EP, with simpler compositions, shorter in duration. I’m really jealous of those who can tell a story within three or four minutes and convey certain feelings. For us who are used to more stretched-out cuts, something like that would be a real challenge. Of course something completely different from what I’ve just described may come out in the end. We function a bit like the Monty Python’s sketch with the Spanish Inquisition: “You never expect the Spanish inquisition!”
We wish you good luck with the promotion of the album because it surely deserves to reach a wider progressive and not only audience.
We thank you too for your time and the positive feedback.
Το τρίτο album των Θεσσαλονικέων Mother Turtle ήταν μία από τις πιο ευχάριστες φετινές εκπλήξεις για κάθε φίλο του prog (οι κριτικές μας εδώ). Το πιο δύσκολο όμως δεν ήταν μόνο το φετινό Zea Mice να ξεπεράσει τα Mother Turtle και ΙΙ, αλλά να το κάνει με όρους διαφορετικούς και θεωρητικά μάλλον όχι ευνοϊκούς για την μπάντα. Ο Κώστας Κωνσταντινίδης, ο ιθύνων νους του συγκροτήματος, αφοπλιστικά ειλικρινής και πάντα απολαυστικός συζητητής, απαντά στις ερωτήσεις των συντακτών μας.
Ερωτήσεις: Κώστας Μπάρμπας, Τάσος Ποιμενίδης
Μετάφραση: Αλέξανδρος Μαντάς
Κώστα καταρχάς συγχαρητήρια για το νέο σας album. Είναι μάλλον το καλύτερό σας μέχρι σήμερα. Πώς ήταν τα πράγματα για τις χελώνες ανάμεσα στην κυκλοφορία των δύο δίσκων;
Ευχαριστούμε πάρα πολύ καταρχήν! Δεν ξέρω αν είναι το καλύτερό μας, ως δημιουργοί είμαστε οι χείριστοι των κριτών, είναι όμως σίγουρα το πιο διαφορετικό ως τώρα. Ευτυχώς αυτή τη φορά δεν είχαμε αποχωρήσεις ή αφίξεις μελών στη μπάντα, οπότε τα πράγματα κύλησαν λιγάκι πιο ομαλά. Κάναμε αρκετές εμφανίσεις στην πόλη μας, από τις οποίες καταφέραμε και χρηματοδοτήσαμε την παραγωγή του τρίτου δίσκου αλλά και την κοπή σε cd του ΙΙ. Επίσης είχαμε και μία εμφάνιση στην δημόσια τηλεόραση στα πλαίσια της εκπομπής Volume Sessions, η οποία για μας ήταν σημαντική, μια και ήταν ευκαιρία να φτάσει η μουσική μας σε τηλεοπτικούς δέκτες ανθρώπων που δεν θα μας άκουγαν διαφορετικά.
Γιατί αποφασίσατε να πάτε σε ένα σχεδόν instrumental αποτέλεσμα αυτή τη φορά;
Ήταν κυρίως δική μου απόφαση για να είμαι ειλικρινής. Θεωρώ τον εαυτό μου κατά κύριο λόγο κιθαρίστα και κατά δεύτερο λόγο τραγουδιστή, οπότε κάνοντας και τα δύο ταυτόχρονα, αυτή η δυσκολία του διπλού ρόλου, πολλές φορές με κούραζε, ειδικά στις ζωντανές εμφανίσεις, μια και δεν είμαστε όλοι γεννημένοι Geddy Lee. Βέβαια όταν αρχίσαμε να προβάρουμε κάποια θέματα για τον τρίτο δίσκο, είχε ήδη αρχίσει να επικρατεί η άποψη ότι τα φωνητικά θα ήταν περιττά έτσι κι αλλιώς και ίσως, όπως και έγινε τελικά, να προσθέσουμε κάποιες abstract πινελιές φωνητικών όπου θα χρειαζόταν. Είχε πέσει στο τραπέζι και η σκέψη για μόνιμη θέση τραγουδιστή/-τριας αλλά τελικά απορρίφθηκε, γιατί στο τέλος μας βλέπω να γινόμαστε περισσότεροι και από τους Leningrand Cowboys.
Αν και χωρίς στίχους αυτή τη φορά, να φανταστώ ότι υπάρχουν ιστορίες πίσω από τον τίτλο του δίσκου και των κομματιών;
Μα φυσικά. Γενικά το word play το αγαπάμε. Το Ζea mays λοιπόν είναι η επιστημονική ονομασία του αραβόσιτου, του καλαμποκιού με λίγα λόγια. Το είχα δει στα γυμνασιακά μου χρόνια σε ένα βιβλίο βιολογίας και το είχα σημειώσει κάπου, ώστε να το χρησιμοποιήσω ως όνομα μπάντας. Τελικά, αν και οι Ζea Mays δεν έγιναν ποτέ μπάντα, σε ένα στιγμιαίο flashback κατά την περίοδο των ηχογραφήσεων το θυμήθηκα και με μια μικρή παραφθορά της λέξης Mays ως Mice μπήκε στην προμετωπίδα του δίσκου.
Οι τίτλοι λοιπόν του part 1 έχουν να κάνουν με το καλαμπόκι, μια και Κουκουρούζα είναι το καλαμπόκι στα Ρώσικα και ο μυστηριώδης Ρώσος αγρότης στην αρχή του άλμπουμ μας αφηγείται το προσωπικό του δράμα, αφού οι κότες τού έφαγαν το καλαμπόκι που τόσο ήθελε ο ίδιος να φάει. Το Cornhub είναι επίσης λογοπαίγνιο με την ονομασία ενός γνωστού domain με συμβουλές αυτοβελτίωσης.
Όλο το part 2 αποτελεί ένα μικρό αφιέρωμα στην πόλη που ζούμε και στην ιστορία της. Το Sea Mice είναι ευθεία αναφορά στον Θερμαϊκό κόλπο, ενώ το Ζέϊτενλικ είναι το συμμαχικό νεκροταφείο των πεσόντων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και η μεγαλύτερη νεκρόπολη των Βαλκανίων με περίπου 20 χιλιάδες νεκρούς της στρατιάς της Ανατολής. Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό μέρος, το οποίο όπως και όλα τα θλιβερά μνημεία που αφήνει πίσω του ο πόλεμος, σου δημιουργεί πλείστες σκέψεις. Η Θεσσαλονίκη του 1916 είναι μια πόλη που φιλοξενεί νέους ανθρώπους από όλο σχεδόν τον πλανήτη, που έρχονται να πολεμήσουν και εν τέλει να πεθάνουν χωρίς να πολυκαταλάβουν το γιατί. Τα ποιήματα εδώ του Κίπλινγκ και του ΜακΝτιάρμιντ (ο οποίος ήταν και ο ίδιος στα συμμαχικά στρατεύματα στην πόλη) δίνουν ακριβώς τον αίσθημα απόγνωσης και ακολουθεί το Vermins όπου σερνόμαστε μαζί τους και στα χαρακώματα αλλά και μέσα στο χώμα του Ζέϊτενλικ και τέλος το Fourward που είναι επίσης λογοπαίγνιο με την διαταγή προέλασης που δίνει κάποιος ανώτερος αξιωματικός αλλά και τη θέση του κομματιού ως τέταρτο στη σειρά του δεύτερου μέρους του άλμπουμ. Το Νόστος σαφώς είναι η επιστροφή στο σπίτι, στην γενέτειρα γη, όπου αυτή κι αν βρίσκεται και το αίσθημα ασφάλειας που σου δίνει αυτή η επιστροφή.
Ποιες ήταν οι ηχητικές επιρροές, μιλώντας για τον τομέα της παραγωγής και ποιες οι συνθετικές επιρροές κατά τη δημιουργία του Zea Mice;
Αντίθετα με την πιο 80s λογική του ντεμπούτου και την 70s του ΙΙ εδώ νομίζω ότι στον τομέα παραγωγής αλλά και σύνθεσης πατήσαμε κυρίως στα 90s. Οι Ozric Tentacles ως αφετηρία, μαζί με τους Porcupine Tree της εποχής του Signify υπήρξαν οι βασικές επιρροές. Από κει κι έπειτα, σίγουρα μελετήσαμε αρκετά το πώς κάποιες μπάντες μπόλιασαν στη μουσική τους στοιχεία από παραδοσιακές μουσικές. Όσον αφορά εμένα τουλάχιστον άκουγα από Trilok Gurtu και Mahavisnu Orchestra μέχρι Area και Estradasphere. Επίσης, μια και είχα κάτι πολύ συγκεκριμένο στο κεφάλι μου για την τελική μορφή του δίσκου, ήθελα να μελετήσω το πώς μπορείς να οργανώσεις ένα φαινομενικό χάος ιδεών και έτσι προσπάθησα να κατανοήσω το πώς δούλεψε ο Miles Davis στο Bitches Brew, με ποιον τρόπο καθοδήγησε τη σύνθεση του δίσκου και πως μετά με τον Teo Macero κατόρθωσαν και έφτιαξαν αυτό το αριστούργημα. Επίσης οι Santana του Lotus, στην πιο τριπαρισμένη τους περίοδο, αλλά και οι πιο σύγχρονοι Øresund Space Collective ήταν μερικά από τα ακούσματα. Τέλος, οι Socrates είναι νομίζω το μεγάλο εγχώριο σχολείο και το παίξιμο του Σπάθα, για μένα τεράστια επιρροή, ήταν η βάση που είχαμε ώστε να συνθέσουμε ένα μεγάλο μέρος του Nostos.
Μπορείς να μας περιγράφεις την διαδικασία σύνθεσης και ενορχήστρωσης του υλικού; Να φανταστώ ότι η μονιμοποίηση της νέας σύνθεσης για δεύτερο συνεχόμενο album έπαιξε το ρόλο της;
Στο II οι προσθήκες του σαξοφώνου και του βιολιού έγιναν μετά τη σύνθεση του υλικού, οπότε και προσπαθήσαμε όλο αυτό το διάστημα να βρούμε τη χημεία μεταξύ τόσων σολιστικών οργάνων σε μία μπάντα. Πλέον θεωρώ ότι είμαστε στην ευχάριστη θέση του να γνωρίζουμε ακριβώς το τι να περιμένουμε από τον καθένα και αυτό διευκολύνει κατά πολύ τη σύνθεση νέου υλικού. Ξέρω για παράδειγμα ότι ο Αλέξης στο βιολί μπορεί πανεύκολα να βρει την κατάλληλη φράση που λείπει από το τάδε σημείο και ο Μπάμπης στο σαξόφωνο είναι τρομερός στο να αυτοσχεδιάζει. Όταν έχεις ταυτόχρονα και ένα τόσο στιβαρό ρυθμικό section, για μένα και τον Γιώργο στα πλήκτρα οι ρόλοι μας γίνονται αμέσως πιο εμφανείς και ξέρουμε πότε να σολάρουμε ή πότε να παίξουμε κάποιο riff.
Σε κάθε δίσκο ακολουθήσαμε διαφορετική διαδικασία σύνθεσης και ενορχήστρωσης. Στο ντεμπούτο τα κομμάτια γράφτηκαν μετά από εξαντλητικές πρόβες και μπήκαμε στο στούντιο πανέτοιμοι γνωρίζοντας από πριν το τι θα παίξουμε μέχρι την τελευταία νότα. Στο ΙΙ σχεδόν όλα τα κομμάτια γράφτηκαν από εμένα, αφού λόγω των αλλαγών στη σύνθεση της μπάντας και γενικότερων προβλημάτων η ίδια η ύπαρξη του γκρουπ κρεμόταν από μια κλωστή. Έτσι ανέλαβα το να διασώσω την όλη κατάσταση γράφοντας όλο το υλικό σπίτι και μετά ενορχηστρώνοντάς το με τους υπόλοιπους στο στούντιο.
Στο Zea Mice πάλι μπήκαμε στούντιο έχοντας προβάρει κάποια από τα μέρη των κομματιών και εκεί συνθέσαμε επί τόπου το μεγαλύτερο μέρος του δίσκου, βασισμένοι ακριβώς σε αυτή τη χημεία που έχουμε αναπτύξει ως μπάντα όλο αυτόν τον καιρό. Όλες αυτές τις σχιζοφρενικές επιλογές πρέπει να τις υποστεί ο Κώστας Κοφίνας στην κονσόλα, τον οποίο και βάζουμε κάθε φορά σε δοκιμασία αντοχών.
Η ενασχόληση σας με τους Mother Turtle μοιάζει να έχει ωφελήσει και ξεχωριστά τον καθένα σας ως μουσικό. Είναι η δημιουργική διαδικασία γύρω από μία μπάντα το όνειρο του κάθε μουσικού;
Έτσι θα ήθελα να πιστεύω, μια και για μένα τουλάχιστον αυτό ισχύει. Στους Mother Turtle αν εγώ φέρω για παράδειγμα μια ιδέα, ποτέ δεν θα πω το τι θα παίξει ο Γιώργος στα τύμπανα ή ο Αλέξης στο βιολί. Μπορεί ενδεχομένως να δοθεί μια κατεύθυνση ως προς το ύφος, αλλά ο καθένας θα συνθέσει τα μέρη του εξ’ολοκλήρου. Δεν θα υπάρξουν παρτιτούρες (εκτός από τον σαξοφωνίστα μας, ο οποίος κάθεται και τις γράφει μόνος του, προφανώς από κάποιο μαζοχιστικό ένστικτο) και όλοι βασιζόμαστε στην μνήμη μας. Έτσι, όταν πρόκειται για πολύπλοκες συνθέσεις, αναγκαστικά μαθαίνεις να κολυμπάς στα βαθιά και κατά συνέπεια βελτιώνεσαι ανάλογα με τις ανάγκες της ομάδας. Οι ρόλοι εντός του γκρουπ είναι απόλυτα διακριτοί επίσης και προσπαθούμε όλοι να εξυπηρετήσουμε τη σύνθεση, παρά να αναλωθούμε σε ατελείωτες τεχνικές ακροβασίες, που εμάς τουλάχιστον μας προκαλούν χασμουρητά.
Υπάρχει ένα διάχυτο jam συναίσθημα στις συνθέσεις. Να υποθέσουμε ότι μεγάλο μέρος αυτού που ακούμε ξεκίνησε με αυτοσχεδιασμούς στο studio και χτίσιμο ιδεών εκεί;
Σχεδόν όλα μας τα κομμάτια γράφτηκαν με τον τρόπο που αναφέρεις, αλλά με το Zea Mice συμβαίνει το εξής παράδοξο. Είναι ταυτόχρονα ο πιο δουλεμένος και ο πιο αυθόρμητος δίσκος μας. Ξεκίνησε όντως, όπως πάντα, από κάποια jams τα οποία είχαν εντελώς κατά τύχη ένα κοινό ύφος. Όλες οι ιδέες ήταν βασισμένες σε βαλκανικούς ρυθμούς και κλίμακες, οπότε αφού βρήκαμε το pattern και έπειτα, ακολουθήσαμε το ένστικτό μας. Έτσι, όταν φτάσαμε στις ηχογραφήσεις μπήκαμε και αναπτύξαμε αυτές τις ιδέες live στο στούντιο και φτάσαμε να έχουμε πάνω από 60 λεπτά μουσικής την πρώτη κιόλας μέρα. Αυτό είχε ως συνέπεια να μαζευτεί ένας πολύ μεγάλος όγκος μουσικής που έπρεπε όμως να ξεσκαρταριστεί.
Συνεργάζεστε με το ίδιο studio και παραγωγό από τον πρώτο δίσκο. Τι κάνει τον Κώστα Κοφίνα τόσο σημαντικό συνεργάτη;
Ο Κώστας είναι πραγματικά μέλος της μπάντας πλέον. Μετά από τόσα χρόνια ξέρει ακριβώς το τι έχουμε στο κεφάλι μας και πώς θέλουμε να ακουστεί, άσχετα αν ο ίδιος δεν είναι οπαδός του prog. Μάλιστα χαρακτήρισε το Zea Mice ως τον πιο ποπ δίσκο μας ως τώρα! Επίσης εκτιμούμε άπειρα την υπομονή που δείχνει και την απίστευτη εμμονή του στη λεπτομέρεια, κάτι που εμένα, ως πιο χαοτική προσωπικότητα, δεν με ενδιαφέρει καθόλου, οπότε και χαίρομαι πολύ που το αναλαμβάνει κάποιος αυτό το κομμάτι. Σ’αυτόν το δίσκο, το μοντάζ που είχε να κάνει και το παζλ που έπρεπε να στήσει ήταν πραγματικά πολύ δύσκολο και με σχεδόν 300 διαφορετικά κανάλια, το έργο του χρειάστηκε γενναίες ποσότητες καφέ για να έρθει εις πέρας. Η διαδικασία ήταν και για μας πολύ δύσκολη γιατί τα layers σε κάθε track ήταν πολλά και επειδή το γράψαμε με τη λογική ότι όλος ο δίσκος είναι ένα μόνο κομμάτι, κάποιες ιδέες ταίριαζαν σε παραπάνω από ένα μέρη. Εκεί λοιπόν ο ρόλος του Κώστα ήταν πραγματικά ρόλος παραγωγού. Πήρε πρωτοβουλίες και έβαλε τα πάντα στη σωστή τους θέση, με μας πάνω από το κεφάλι του, που λόγω ιδιοσυγκρασίας δεν είμαστε ιδανική παρέα όταν θέλεις να συγκεντρωθείς και να κάνεις σοβαρά τη δουλειά σου, καθότι μας διέπει μια ροπή προς τη φαιδρότητα και το λέω όσο πιο κομψά μπορώ.
Παρότι το progressive rock είναι η βάση του ήχου σας, έχετε επιρροές από πολλά άλλα ήδη όπως η jazz–fusion π.χ. ποια είναι τα ακούσματά σας και κατά πόσο επηρεάζουν αυτό που είναι οι Mother Turtle;
Το progressive rock είναι όντως κάτι που ακούμε όλοι στη μπάντα, άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο. Από κει και πέρα ο μπασίστας μας (Γιώργος Φιλοπέλου) τελευταία περνάει fusion φεγγάρι, ακούγοντας Tigran Hamasyan και Dhafer Youssef, ενώ ο ντράμερ μας (Γιώργος Μπαλτάς) είναι ίσως ο πιο all around ακροατής. Μπορεί να ακούσει τα πάντα από Nile μέχρι ποπ. Αυτό το βγάζει και στο παίξιμό του βέβαια και προσωπικά λατρεύω το ότι μπορεί να προσαρμοστεί σε οτιδήποτε παίξουμε. Ο πληκτράς μας (Γιώργος Θεοδωρόπουλος) πάσχει από χρόνια νόσο-κόλλημα με τους Rush και γενικά με την πιο μελωδική φάση του prog, ενώ ο βιολιστής μας (Αλέξανδρος Κιουρντζιάδης) ακούει και παίζει τα πάντα, από ποντιακά μέχρι fusion. Ο πνευστός μας πάλι (Μπάμπης Προδρομίδης) ακούει και μελετάει κυρίως jazz και γενικά πράγματα που ακούς καλύτερα με χαμηλό φως, κρασί και το έτερον ήμισυ αγκαλιά. Προσωπικά ακούω όση περισσότερη μουσική μου επιτρέπει ο λιγοστός ελεύθερος χρόνος μου, κυρίως 70’s progressive rock αλλά και classic rock μαζί με οτιδήποτε μου τραβήξει το ενδιαφέρον ανεξαρτήτως είδους. Σίγουρα θεωρώ πως όλα αυτά επηρεάζουν και το παίξιμό μας, αλλά και τον τρόπο που συνθέτουμε.
Κάθε δίσκο σας έχει το δικό του χαρακτήρα και ύφος. Πιστεύεις ότι είναι ένα μέρος της ουσίας του progressive η διαφοροποίηση;
Νομίζω ότι το στοιχείο της έκπληξης είναι όλη η ουσία του prog. Θαυμάζω απεριόριστα καλλιτέχνες που τολμούν και διαφοροποιούνται από δίσκο σε δίσκο, όπως για παράδειγμα μια μεγάλη επιρροή μας, τον Frank Zappa. Δεν βρίσκω κανέναν απολύτως λόγο για έναν καλλιτέχνη να εφησυχάζει, ειδικά όταν δεν ανήκει σε ρόστερ μεγάλης εταιρείας για παράδειγμα, και να μην τολμά να πειραματιστεί, εφόσον δεν διακυβεύεται και τίποτα σημαντικό εμπορικά. Μερικές φορές το πείραμα πιάνει, άλλες όχι, αλλά όπως και να ‘χει, εμείς θα προσπαθήσουμε να δοκιμάζουμε διαφορετικά πράγματα για όσο καιρό τουλάχιστον υπάρχουμε ως μπάντα.
Το Nostos που κλείνει τον δίσκο είναι το καλύτερο κομμάτι σας μέχρι σήμερα κατά τη γνώμη μου. Πόσο δύσκολο είναι να βάλει κάποιος στοιχεία παραδοσιακής ελληνικής μουσικής στο rock;
Δεν ξέρω αν μπορώ να σου απαντήσω αντικειμενικά στην ερώτηση, για τον πολύ απλό λόγο ότι δεν μελετήσαμε καθόλου παραδοσιακή μουσική ούτε και έχουμε ακούσματα. Υποθέτω ότι είναι «εύκολο», λόγω του ότι οι ρυθμοί και οι κλίμακες της βαλκανικής χερσονήσου αλλά και της Ανατολής γενικά είναι στοιχεία με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή διαρκώς, από τα πανηγύρια του τόπου μας, μέχρι ακόμα και τα σκυλοσουξεδάκια που παίζουν παντού. Για έναν Αμερικάνο π.χ. το όλο σύνολο μπορεί να ακούγεται εξωτικό και σίγουρα χρήζει μελέτης για να παιχτεί σωστά. Αν πεις σε έναν οποιοδήποτε Έλληνα μουσικό να σου παίξει ένα τσιφτετέλι ή μια ρούμπα θα το κάνει στο φτερό, χωρίς να κάτσει να το σκεφτεί.
Ποια είναι η γνώμη σου για την τάση όλων και περισσότερων ελληνικών rock σχημάτων να χρησιμοποιούν ήχους της ελληνικής παράδοσης;
Το βρίσκω θετικό, με την έννοια ότι δημιουργείται σιγά σιγά ένας «ήχος» που μπορεί, αν γινόταν πιο οργανωμένα, πχ όπως με την αρωγή κάποιας εταιρείας, να χαρακτήριζε και να ομογενοποιούσε στιλιστικά την «σκηνή», όπως στη Νορβηγία. Για την ώρα βέβαια αυτό δεν είναι εφικτό και σίγουρα δεν είναι ποιοτικά ίδιες όλες οι προσπάθειες.
Πολλές φορές δεν αρκεί η παρουσία ενός παραδοσιακού οργάνου για να βελτιωθεί μια σύνθεση. Πρέπει να έχει και η ίδια η σύνθεση ένα ενδιαφέρον και μια δυναμική, ώστε να μην καταντά πλαδαρή. Δεν σου κρύβω επίσης ότι προτιμώ τις προσπάθειες αυτές στις οποίες οι ήχοι της ελληνικής παράδοσης βγαίνουν από ηλεκτρικά όργανα, παρά εκείνες που το παραδοσιακό όργανο μπαίνει το ίδιο μέσα στη σύνθεση και παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Θεωρώ ότι εκεί χρειάζεται πολύ πιο λεπτούς χειρισμούς η ενορχήστρωση και ταυτόχρονα βαθιά γνώση της ίδιας της μουσικής παράδοσης, οπότε και το πράγμα δυσκολεύει πολύ και μπορεί να οδηγηθείς σε εύκολες λύσεις που εν τέλει δεν αναδεικνύουν τίποτα παραπάνω από μια επιφανειακή ηχητική διαφοροποίηση, έχοντας από την άλλη πάντα και τον κίνδυνο να καταλήξουν ακόμα και σε αμφιβόλου αισθητικής καταστάσεις. Οι Mode Plagal, ο Τάκης Μπαρμπέρης, οι Iasis, αλλά και από τις πιο καινούργιες προσπάθειες οι Babel Trio και οι Apolis είναι για εμένα ιδανικά παραδείγματα της μίξης στοιχείων παραδοσιακής ελληνικής μουσικής με πιο σύγχρονες μουσικές φόρμες.
Για μια ακόμα φορά αποφασίσατε να κυκλοφορήσετε μόνοι σας τον δίσκο. Είναι μονόδρομος πλέον για εσάς αυτό; Θα υπάρξει κυκλοφορία σε απτό μέσο αυτή τη φορά;
Νομίζω είναι όντως μονόδρομος οι self-released δίσκοι για εμάς. Αφενός λόγω καλλιτεχνικής ελευθερίας και αφετέρου γιατί λόγω υποχρεώσεων (δουλειές, οικογένειες, παιδιά, σκυλιά κτλ) δεν θα μπορούσαμε να είμαστε τυπικοί σε ενδεχόμενες υποχρεώσεις που θα γεννούσε η συνεργασία με κάποια εταιρεία.
Αυτό το μονοπάτι βέβαια έχει και τις δυσκολίες του, γιατί πρέπει να βάζεις το χέρι στην τσέπη και να επενδύεις στην κάθε κυκλοφορία, κάτι που για ένα γκρουπ σαν τους Mother Turtle, είναι πραγματικός άθλος. Οι απολαβές από τις πωλήσεις είναι μηδαμινές και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολευόμαστε κάθε φορά και να καταφέρνουμε οριακά να χρηματοδοτήσουμε την επόμενή μας κυκλοφορία, όταν μάλιστα πρέπει να επενδύσουμε και σε κάποιο format, όπως το cd, το οποίο επίσης δεν φέρνει αρκετά έσοδα και σου μένει και ένας μεγάλος αριθμός κομματιών στοκ. Σκεπτόμενοι όλα αυτά λοιπόν αποφασίσαμε ότι αν θέλουμε να υπάρξει τέταρτος δίσκος, που θέλουμε σίγουρα, καλύτερα ας μην πάμε σε κάποιο απτό μέσο αυτή τη φορά ή αν γίνει, θα γίνει σε κάποια αόριστη στιγμή μελλοντικά, όταν και εφόσον δεν θα μας είναι τεράστιο βάρος.
Έχετε σχέδια για ζωντανές εμφανίσεις, ίσως και σε περισσότερα μέρη και με μεγαλύτερη συχνότητα αυτή τη φορά;
Αυτό είναι κάτι που σίγουρα το θέλουμε πολύ. Λατρεύουμε το να παίζουμε live και αυτό είναι εμφανές από το live feel που θέλουμε να έχουν και τα studio album μας. Ωστόσο λόγω των οικονομικών δυσκολιών που ανέφερα και παραπάνω, πραγματικά ζοριζόμαστε να αντεπεξέλθουμε στα έξοδα, όταν μάλιστα τα μαγαζιά και οι διοργανωτές που σε καλούν να παίξεις, δεν δύνανται να πληρώσουν ένα μέρος έστω των εξόδων. Έτσι είναι πιο εύκολο για εμάς να παίζουμε είτε στην πόλη μας είτε σε μέρη κοντινά που δεν θα χρειαστεί διανυκτέρευση και πολυδάπανες μετακινήσεις. Το μόνο που μπορούμε να ευχηθούμε είναι αυτή τη φορά να αλλάξουν τα δεδομένα και να καταφέρουμε να παίξουμε σε περισσότερα μέρη.
Τέλος θα τολμήσω να ρωτήσω αν υπάρχει ήδη υλικό για τον επόμενο σας δίσκο. Θα είναι κάτι διαφορετικό και αυτή τη φορά;
Και μόνο οι ιδέες που δεν μπήκαν στο Zea Mice είναι αρκετές, ώστε να δουλευτούν και να μπουν σε κάποιον επόμενο δίσκο. Υπάρχει επίσης υλικό αχρησιμοποίητο και από τα δυο προηγούμενα άλμπουμ. Ήδη αρχίσαμε όμως τις πρόβες για νέο υλικό. Αυτό που προσωπικά θα ήθελα και το θεωρώ μεγάλο στοίχημα είναι να γράψουμε έναν δίσκο ή ένα EP έστω, με πιο απλές συνθέσεις, με τραγούδια μικρά σε διάρκεια. Ζηλεύω πραγματικά όσους μπορούν μέσα σε 3-4 λεπτά να πουν μια ιστορία και να σου μεταδώσουν συναισθήματα. Για μας που είμαστε συνηθισμένοι στα πιο απλωμένα κομμάτια νομίζω θα αποτελούσε ιδανική πρόκληση κάτι τέτοιο. Βέβαια στο τέλος μπορεί να προκύψει κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που μόλις σου περιέγραψα. Λειτουργούμε λίγο σαν στο σκετσάκι των Monty Python με την ισπανική ιερά εξέταση. You never expect the Spanish inquisition!
Σας ευχόμαστε καλή συνέχεια με την προώθηση του δίσκου, γιατί αξίζει να ακουστεί από όλους τους λάτρεις του προοδετικού ήχου και όχι μόνο.
Σας ευχαριστούμε κι εμείς με τη σειρά μας πάρα πολύ για το χρόνο και το θετικό feedback!
Κάντε το πρώτο σχόλιο