Magma – Zëss: Le jour du néant

Intro: Vangelis Christodoulou
Translation: V. Christodoulou, D. Kaltsas
02 / 09 / 2019

It was 1969 when Univeria Zekt Magma Composedra Arguezdra (or simply Magma shortly thereafter) assumed their primary form in Paris and commenced reporting on the struggles of the Kobaïans, who seeked a new planetary home in Kobaïa after the demise of a scorched earth. Amidst controversies, an invented language and mythology, as well as a unique musical style in Zeuhl that spawned a whole scene, Christian Vander has been the mastermind and sole constant member of this behemoth of a musical entity for the last 50 years. In 2019, they offer the latest document in their literature. Will it be the last? Hopefully not.

Spiritual and cathartic quality

Zëss marks a few firsts for the band. Strangely, given their proclivity to mold orchestral textures to their music, they hadn’t so far collaborated with an actual orchestra, which is finally amended with the employment of the Prague Philharmonic. Since the composition appeared in 1979 as a live-only treat, I would assume that the logistics of involving a full-fledged orchestra at live shows would have been forbidding. Moreover, you can catch the various versions of it in the band’s archival recordings and you might agree with me that it sounds mundane and overly repetitive at times. I find the orchestra to offer a new dimension and elegance. Second, Christian Vander cedes the drum kit to the astounding Morgan Ågren! Rumours (or was it wishful thinking?) had it around 2017 when Mats/Morgan opened for Magma in Stockholm, about a possible collaboration. To my amazement, this materialized now, two years later. Third, this is the only album to ever feature French on a Magma album, even if it’s just for the first 2 tracks.

Hymne au Néant sets the ominous tone for the rest of the record, with its dominant chords evolving in a cyclical fashion alongside the long choral introduction and its Egyptian section. Following such an inauspicious setting, Vander lays his bleak prose in Les Forces De L’Univers – Les Eléments, almost as a cult leader foreshadowing the death of everything, narrating over a minor cadence and a repetitious groove. “Aujourd’hui est le jour, nous allons mourir. Et je te dis merci”. The orchestra reveals a sense of majestic understructure and begins to slowly take over by the dawn of Dïwöóhr Spraser. The lyrics are now in Kobaïan and its germanic undertone, with Vander partly narrating, partly singing, then scatting and chanting feverishly. By Streüm Ündëts Ẁëhëm (that’s the 4th out of total 7 intertwined tracks, if you lost counting) we begin reaching the composition’s climax through odd time signatures, breaks and mild dissonance alternating with an ever-evolving orchestral arrangement over the same minor cadence. 

Admittedly, it will take quite some time to finally reach that climax, and one doesn’t have but to appreciate the drone-like effect of this long-winding composition that continues with Zëss Mahntëhr Kantöhm, which retains the dynamics and reintroduces the choir, as well as a few harmonic variations. But buckle up, as the end is near: Zï Ïss Ẁöss Stëhëm kicks off in limitless joy, the choir is ecstatic, the cadence is ever-prevalent, although masqueraded into a vehicle for praise. Soon it all comes to an end in Dümgëhl Blaö and Vander’s piano comping, with the strings accentuating the vocals and finally releasing hope after the pain, the darkness, the light and the ecstasy. At last it all resolves to an OM.

Compared to the classic works by Magma, Zëss is not as groundbreaking but I doubt that would be a rational expectation. It is rather repetitive and it does take time to appreciate, while it certainly shows the band in top form (although the newcomer Rudy Blas’ guitar is practically inaudible). The orchestra reveals a missing element in Magma’s music and I would really love to listen to a similar treatment on Theusz Hamtaahk, for example, which has not been properly recorded yet. I enjoyed Zëss’ spiritual and cathartic quality and I imagine it holds a dear place in Christian Vander’s heart, hence the decision to go with it.

8.5 / 10

Vangelis Christodoulou

2^nd opinion

Zëss is not a new composition by Magma. It was first performed live in 1979 and was first recorded on the live album “Les Voix” Concert 1992 Douarnenez (1992) and shortly after in Bobino 1981 (1995). Its studio version came as a surprise to many, and even more so when they listened to the album. The drums were taken over by the great Morgan Ågren while Vander is solely dedicated to narration (we can hear French for the first time in Magma history) and singing. The big difference from any concert is the participation of the Prague Philharmonic Orchestra giving a completely different dimension to the music, combined with stentorian choir vocals, hypnotic bass lines, Jazz-rock explosions and Ågren’s galloping prog drumming. The most symphonic album by Magma is at the same time the brightest. The familiar sense of the zeuhl upthrust comes with the awareness of a purifying euphoria. The overall achievement is also unprecedented: the countless theme alternations and the absolute lyrical performance enchant without causing anxiety, bringing smiles to an environment that totally lacks humor.

9 / 10

Dimitris Kaltsas

Εισαγωγή: Βαγγέλης Χριστοδούλου
Μετάφραση: Β. Χριστοδούλου, Δ. Kαλτσάς
02 / 09 / 2019

Ήταν το 1969 όταν οι Univeria Zekt Magma Composedra Arguezdra (ή απλά Magma λίγο αργότερα και έκτοτε) πήραν την πρωτόλεια μορφή τους στο Παρίσι και ξεκίνησαν να διηγούνται τις ανησυχίες των Kobaïans, οι οποίοι βρήκαν νέο σπίτι στον πλανήτη Kobaïa έπειτα από την καταστροφή της Γης. Εν μέσω παρερμηνειών, μιας επινοημένης γλώσσας και μυθολογίας καθώς και της δημιουργίας του ολότελα νέου μουσικού στυλ Zeuhl το οποίο καθιέρωσε μία ολόκληρη σκηνή, ο Christian Vander είναι ο ιθύνων νους και το μοναδικό μόνιμο μέλος του μεγαθηρίου Magma, τα τελευταία 50 χρόνια. Το 2019 επανέρχονται με την τελευταία τους κατάθεση. Θα είναι και η τελευταία; Ελπίζω πως όχι.

Πνευματική και καθαρτική υπόσταση

Το Zëss σηματοδοτεί μερικές καινοτομίες για το συγκρότημα. Περιέργως, και δεδομένης της τάσης τους να εισάγουν ορχηστρικά υφολόγια στη μουσική τους, οι Magma δεν είχαν μέχρι τώρα συνεργαστεί με κλασική ορχήστρα, κάτι το οποίο διορθώνεται με την συνδρομή της φιλαρμονικής της Πράγας. Από το 1979, οπότε και έκανε την εμφάνισή της η εν λόγω σύνθεση, είχε μόνο συναυλιακή υπόσταση, και υποθέτω ότι το να επιχειρηθεί η συνεισφορά μιας ορχήστρας ήταν κάτι το απαγορευτικό. Ακόμη, σε διάφορες εκτελέσεις που βρίσκονται στο αρχειακό υλικό της μπάντας, ίσως συμφωνήσετε μαζί μου ότι η σύνθεση ακούγεται μονότονη σε σημεία. Βρίσκω ότι η ορχήστρα δίνει μία άλλη διάσταση καθώς και χάρη στο κομμάτι. Δεύτερον, ο Christian Vander παραχωρεί τα τύμπανα στον φανταστικό Morgan Ågren! Όταν άνοιξαν οι Mats/Morgan για τους Magma στη Στοκχόλμη το 2017, φημολογούνταν κάποια πιθανή συνεργασία και προς έκπληξή μας, αυτή πραγματοποιήθηκε τώρα, δύο χρόνια αργότερα. Τρίτον, αυτό είναι το μοναδικό άλμπουμ της μπάντας με στίχους στα Γαλλικά, έστω κι αν πρόκειται μόνο για τα δύο πρώτα κομμάτια.

Το Hymne au Néant δίνει τον δυστοπικό τόνο που καθορίζει τον δίσκο, με τις δεσπόζουσες συγχορδίες του να κινούνται κυκλικά και τη μακροσκελή του χορωδιακή εισαγωγή. Μέσα σε ένα τέτοιο δυσοίωνο περιβάλλον ξεκινά ο Vander την πρόζα του στο Les Forces De L‘Univers – Les Eléments, σχεδόν σαν αρχηγός αίρεσης που προμηνύει τον θάνατο των πάντων, αφηγούμενος πάνω από απροσδόκητη μινόρε πτώση και επαναλαμβανόμενους ρυθμούς. “Aujourd’hui est le jour, nous allons mourir. Et je te dis merci”. Η ορχήστρα τονίζει μεγαλειώδη υποθέματα και αρχίζει να παίρνει το πάνω χέρι με την είσοδο του Dïwöóhr Spraser. Οι στίχοι είναι τώρα στα Kobaïan και την γερμανική τους υπόφυση, με τον Vander να εξιστορείται, να τραγουδά και να ψάλλει πυρετωδώς. Στο Streüm Ündëts Ẁëhëm (σε περίπτωση που χάσατε το μέτρημα, πρόκειται για το 4ο από 7 ενωμένα κομμάτια) ξεκινάμε να πηγαίνουμε προς την κορύφωση της σύνθεσης μέσα από μονά μέτρα, γεμίσματα και ήπια δυσαρμονία, να εναλλάσσονται με μία συνεχή αρμονική εξέλιξη πάνω στην ίδια μινόρε πτώση.

Ομολογουμένως, θα πάρει λίγη ώρα μέχρι την κορύφωση και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εκτιμήσουμε την drone κατάσταση στην οποία θέτει τον ακροατή η εκτενής αυτή δημιουργία. Συνεχίζουμε με το Zëss Mahntëhr Kantöhm, η οποία διατηρεί την έως τώρα δυναμική και επανεισάγει την χορωδία καθώς και κάποιες αρμονικές παραλλαγές, και είναι σιγά σιγά η ώρα να προσδεθούμε, καθώς έρχεται η ώρα του τέλους: Το Zï Ïss Ẁöss Stëhëm κάνει την είσοδό του μέσω φαινομενικά χαρούμενων τόνων, η χορωδία είναι εκστατική και η αρμονική ακολουθία συνεχίζεται απαράλλαχτη, αν και μεταμφιεσμένη έτσι σε όχημα λατρείας. Σύντομα έρχονται όλα στο τέλος τους με το Dümgëhl Blaö και το πιάνο του Vander, με τα έγχορδα να υπερθεματίζουν τη φωνή του, εκφράζοντας ελπίδα έπειτα από πόνο, σκοτάδι, φως και έκσταση. Όλα τελειώνουν με ένα ΟΜ.

Συγκρινόμενο με τις κλασικές δουλειές των Magma, το Zëss δεν είναι εξίσου πρωτοποριακό, αν και αμφιβάλλω αν αυτή θα ήταν μία έλλογη προσδοκία. Το άλμπουμ είναι κάπως επαναλαμβανόμενο και παίρνει ίσως καιρό να το εκτιμήσει κανείς, ενώ παρουσιάζει τη μπάντα σε άριστη φόρμα (αν και αν η κιθάρα του νεόκοπου Rudy Blas είναι πολύ χαμηλά). Η ορχήστρα καταδεικνύει ένα συστατικό που έλειπε από τη μουσική των Magma και θα ήθελα πολύ και άλλες δουλειές -όπως παραδείγματος χάριν το Theusz Hamtaahk που δεν έχει ηχογραφηθεί ακόμη στο στούντιο- να τύχουν ανάλογης μεταχείρισης. Απόλαυσα την πνευματική και καθαρτική υπόσταση του Zëss και φαντάζομαι ότι έχει ιδιαίτερη σημασία για τον Christian Vander, εξ’ ου και η απόφαση να ηχογραφηθεί το συγκεκριμένο έργο τώρα.

8.5 / 10

Βαγγέλης Χριστοδούλου

2^η γνώμη

Το Zëss δεν είναι συνθετικά νέο έργο των Magma. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά ζωντανά το 1979 και αποτυπώθηκε για πρώτη στο live “Les Voix” Concert 1992 Douarnenez (1992) και λίγο μετά στο Bobino 1981 (1995). Η στουντιακή εκδοχή του ήρθε σαν έκπληξη σε πολλούς και ακόμα περισσότερο όταν το άκουσαν. Τα drums ανέλαβε ο πολύς Morgan Ågren με τον Vander να αφιερώνεται αποκλειστικά στην απαγγελία (για πρώτη φορά ακούγονται γαλλικά σε έργο τους) και το τραγούδι. Η μεγάλη διαφορά από κάθε συναυλιακό εγχείρημα είναι η συμμετοχή της φιλαρμονικής της Πράγας που δίνει μία εντελώς διαφορετική διάσταση στο έργο, σε συνδυασμό με τα στεντόρεια χορωδιακά φωνητικά, τις υπνωτιστικές μπασογραμμές, τις Jazz-rock εκρήξεις και το prog καλπάζον drumming του Ågren. Το πιο συμφωνικό έργο των Magma είναι ταυτόχρονα και το πιο φωτεινό. Η γνώριμη αίσθηση της zeuhl άνωσης έρχεται με την επίγνωση μιας εξαγνιστικής ευφορίας. Το τελικό επίτευγμα είναι επίσης πρωτοφανές: οι αμέτρητες εναλλαγές θεμάτων και η απόλυτη λυρική απόδοση μαγεύουν χωρίς να αγχώνουν, φέρνοντας χαμόγελα σε ένα περιβάλλον απόλυτης απουσίας χιούμορ.

9 / 10

Δημήτρης Καλτσάς